Trądzik różowaty to zapalna, przewlekła choroba skóry charakteryzująca się występowaniem rumienia i teleangiektazji, czyli obecnością poszerzonych, drobnych naczyń krwionośnych oraz wykwitem grudkowo-krostkowym. Zmiany zapalne zlokalizowane są w części środkowej twarzy przybierając kształt litery V. Z chorobą głównie borykają się mieszkańcy Europy Północnej, Europy Zachodniej oraz Ameryki Północnej. Trądzik różowaty jest chorobą wieku dojrzałego, która częściej występuje u kobiet, jednak u mężczyzn charakteryzuje się cięższym przebiegiem. Przyczyna tego schorzenia nie została do końca poznana, pomimo przeprowadzenia wielu badań.
Jak pozbyć się zaskórników?
Małgorzata Skoczylas-Kouyoumdjian
Opublikowano: 21.08.2023
Trądzik pospolity (acne vulgaris) jest najczęstszą chorobą skóry u młodzieży i młodych dorosłych. Oszacowano, że dotyczy 85% osób między 12. a 24. rokiem życia. Schorzenie charakteryzuje się łojotokiem oraz zaskórnikami, grudkami, krostami, a w cięższych postaciach – także guzkami czy cystami. Typ choroby, w którym większość wykwitów stanowią zaskórniki, określany jest jako trądzik zaskórnikowy. Sprawdź, jak go pokonać.
Czym są zaskórniki?
Zaskórniki, zwane potocznie wągrami, są rodzajem wykwitów skórnych występujących w przebiegu trądziku pospolitego. Zalicza się je do zmian niezapalnych. Ten rodzaj wykwitów jest początkową zmianą w trądziku. Następnie zaskórniki ulegają przekształceniu w większe grudki, a potem – z powodu namnażania się bakterii – w ropne krosty. Trądzik zaskórnikowy najczęściej dotyczy czoła i podbródka.
Jakie są rodzaje zaskórników?
U osób z trądzikiem występują:
• mikrozaskórniki: to zmiany widoczne jedynie pod mikroskopem, które przekształcają się w zaskórniki;
• zaskórniki otwarte: w tym rodzaju wykwitów ujście mieszka włosowego jest widoczne; wypełnia go utleniona na powierzchni skóry keratyna, co nadaje mu czarny kolor;
• zaskórniki zamknięte: w przypadku tych zmian ujście mieszka włosowego jest niewidoczne.
Jakie są przyczyny powstawania zaskórników?
Trądzik jest chorobą związaną z nasiloną aktywnością gruczołów łojowych. Zmiany skórne powstają, kiedy gromadząca się w gruczołach wydzielina, z powodu nieprawidłowego złuszczania się naskórka, nie może znaleźć ujścia na zewnątrz.
Główną rolę w stymulacji gruczołów łojowych odgrywają męskie hormony androgenowe, które występują także u kobiet. Przyczyną łojotoku jest najczęściej skłonność genetyczna, która prowadzi do dużej aktywności enzymu zmieniającego mało aktywne hormony w te o silniejszym działaniu.
Ponadto specjaliści zidentyfikowali wiele czynników prowokujących trądzik. Należą do nich m.in. mechanizmy hormonalne (np. u większości dziewcząt trądzik nasila się przed miesiączką), stres, palenie tytoniu czy dieta (zwłaszcza produkty mleczne i żywność o wysokim indeksie glikemicznym). Ponadto znaczenie ma kontakt z niektórymi chemikaliami, w tym z tłustymi pomadami, mirystynianem izopropylu, glikolem propylenowym i wybranymi barwnikami w kosmetykach.
Wyodrębniono też dłuższą listę substancji komedogennych (zaskórnikotwórczych). Jednak obecnie specjaliści skłaniają się ku poglądowi, że powstawaniu zmian trądzikowych sprzyjają nie tyle pojedyncze substancje, co receptury kosmetyków. Dlatego w opisach poszczególnych produktów należy szukać informacji, czy wykazują takie właściwości.
Jak usunąć zaskórniki?
Nawet najwcześniejsze zmiany trądzikowe należy leczyć specjalistycznymi preparatami, bo nie da się wcześniej ustalić u kogo dojdzie do bliznowacenia. Leki miejscowe mogą zawierać retinoidy, antybiotyki, kwas azelainowy czy nadtlenek benzoilu. Dostępne są też preparaty łączone. Wspomagająco zaleca się produkty z kwasem salicylowym i kwasem glikolowym. W trądziku o umiarkowanym lub ciężkim nasileniu stosowana jest terapia ogólna (doustna) – antybiotykami, izotretynoiną czy z zastosowaniem hormonalnej terapii antyandrogenowej (u kobiet).
Jak pielęgnować skórę z zaskórnikami?
Prawidłowa pielęgnacja skóry również odgrywa istotną rolę w walce z zaskórnikami. Do jej mycia nie należy stosować agresywnych preparatów odtłuszczających, np. środków z wysoką zawartością alkoholu czy wody kolońskiej. Najlepiej nadają się do tego specjalistyczne żele o działaniu ściągającym i przeciwłojotokowym. Powinny mieć one odczyn lekko kwaśny lub neutralny (pH 4,5-5,5). Dobre działanie mają żele do mycia cery tłustej lub trądzikowej, np. z zawartością szałwii, tymianku czy cytryny.
Okresowo można korzystać ze specjalnych mydeł do skóry trądzikowej. Zaleca się też stosowanie peelingów w płynie oraz toników ściągających ujścia gruczołów łojowych, odświeżających, złuszczających i przeciwłojotokowych.
Niewskazane jest natomiast używanie komedogennych kosmetyków pielęgnacyjnych i upiększających. Nie powinno się również „wysuszać” skóry na słońcu czy w solarium. Zmian nie należy też wyciskać, bo sprzyja to powstawaniu blizn.
Osobom z trądzikiem zalecane jest także rzucenie palenia. Istnieją również badania potwierdzające korzystny wpływ diety ubogiej w cukier, tłuszcze i produkty mleczne. Jednak ta kwestia jest jeszcze przedmiotem naukowej dyskusji.
Jakie składniki kosmetyków są zalecane do pielęgnacji cery trądzikowej?
Do składników aktywnych stosowanych w tonikach i innych preparatach do pielęgnacji cery trądzikowej należą:
• alantoina, tymianek, oczar (mają właściwości ściągające i przeciwzapalne);
• pokrzywa, łopian, dziurawiec, borówki, chmiel (tonizują czynność gruczołów łojowych);
• kwas salicylowy, kwasy owocowe (AHA), np. kwas glikolowy, migdałowy, cytrynowy, jabłkowy (charakteryzują się działaniem złuszczającym).
Bibliografia:
1. M. Noszczyk, Medycyna piękności, Warszawa 2016, s. 12-16
2. https://podyplomie.pl/medycyna/37182,postepowanie-w-tradziku-pospolitym-wedlug-nowych-wytycznych-nice (dostęp 02.08.2023)
3. https://podyplomie.pl/pediatria/17496,tradzik-dzieciecy (dostęp 02.08.2023)
4. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/73673,tradzik-mlodzienczy (dostęp 02.08.2023)
5. https://dermnetnz.org/topics/comedonal-acne (dostęp 02.08.2023)
Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.
redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka