Trądzik różowaty – co warto o nim wiedzieć?

Na postawie klasyfikacji stworzonej przez Narodowe Towarzystwo Trądziku Różowatego wyróżniamy cztery postaci tej choroby:

1. Postać rumieniowo-teleangiektatyczna: charakteryzuje się występowaniem rumienia napadowego, który jest zlokalizowany głównie na policzkach, w okolicach czoła i podbródka. Ponadto w przypadku tej postaci trądziku może dojść do powstania teleangiektazji. 
2. Postać grudkowo-krostkowa: występują zmiany grudkowo-krostkowe o charakterze zapalny, ponadto obserwuje się zgrubienie oraz złuszczenie skóry.
3. Postać przerostowo-naciekowa: w tym przypadku obserwuje się obecność guzków, które są wynikiem przerostu tkanki łącznej oraz gruczołów łojowych. Na uwagę zasługuje fakt, że ta postać trądziku częściej występuje u mężczyzn, u których może pojawić się rhinophyma, czyli guzowaty rozrost tkanek nosa.
4. Postać oczna: charakteryzuje się występowaniem zapalenia spojówek, tęczówki, rogówki oraz brzegów powiek. Do głównych objawów zaliczamy: łzawienie, pieczenie, świąd oczu, uczucie obecności ciała obcego w oku oraz światłowstręt. Ta postać może doprowadzić do niebezpiecznych powikłań, wśród których należy wymienić utratę wzroku. 

Objawy trądziku różowatego mogą nasilać składniki drażniące zawarte w kosmetykach, takie jak glikol propylenowy, alkohol etylowy, aceton, środki zapachowe, laurylosiarczan sodu, środki złuszczające oraz ściągające. Zaostrzenie objawów również zauważalne jest po spożyciu niektórych pokarmów, takich jak czekolada, ostre przyprawy, pomidory, sery, śmietana, jogurty. Ponadto należy unikać gorącej i mocnej herbaty oraz kawy. Objawy choroby nasila także spożywanie alkoholu (czerwone wino, piwo, gin). Warto wspomnieć, że czynniki atmosferyczne, takie jak wiatr, mróz, promieniowanie UV, nadmierna wilgotność również mogą spowodować zaostrzenie objawów trądziku. 

Rumień towarzyszący chorobie może nasilić się także w stanach silnego stresu i gniewu. Wśród czynników zaostrzających objawy choroby wymienić należy także niektóre leki (nasercowe, statyny, miejscowe glikokortykosteroidy, NLPZ, środki antykoncepcyjne), zaburzenia hormonalne, choroby (grypa, zakażenie Helicobacter pylori, IBS, zakażenie nużeńcem ludzkim), korzystanie z sauny oraz aktywność fizyczna. 

Leczenie trądziku różowatego jest niezwykle trudne i zależy od stadium choroby oraz jej nasilenia. Postępowanie terapeutyczne powinno składać się z leczenia miejscowego, ogólnego, odpowiednio dobranej diety i edukacji pacjenta. Ważna jest także pielęgnacja skóry odpowiednio dobranymi dermokosmetykami. Pacjenci powinni zwracać uwagę na skład kosmetyków, aby nie zawierały substancji działających drażniąco na delikatną skórę. Twarzy nie należy pocierać i uciskać. Ponadto należy unikać zabiegów złuszczających z użyciem kwasów (kwas salicylowy, kwas trójchlorooctowy), czyli peelingów chemicznych. Przeciwwskazane jest także wykonywanie peelingów mechanicznych, ponieważ drobinki zawarte w tego typu preparatach działają drażniąco na delikatną skórę. W gabinetach kosmetycznych należy unikać zabiegów takich jak: dermabrazja, mikrodermabrazja oraz zabiegów z substancjami rozgrzewającymi. Wskazane, aby pacjent stosował kosmetyki o działaniu uszczelniającym naczynia, poprawiającym mikrokrążenie, wzmacniające barierę lipidową. Bardzo ważne, aby pacjenci borykający się z tym problemem unikali palenia papierosów i spożywania alkoholu, ponieważ tego typu używki mogą zaostrzać objawy choroby. Niewskazana jest także ekspozycja na słońce oraz korzystanie z solarium i sauny. Terapię należy dobrać odpowiednio do rodzaju oraz stopnia zaawansowania choroby. 

Leczenie miejscowe

• Metronidazol to lek należący do grupy chemioterapeutyków o działaniu bakteriobójczym oraz pierwotniakobójczym. Działanie metronidazolu w leczeniu trądziku różowatego opiera się na zmniejszeniu stanu zapalnego oraz zaczerwienienia skóry. Preparaty do stosowania miejscowego, zawierające ten składnik aktywny, występują w postaci kremu, żelu oraz emulsji.
• Kwas azelainowy wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, antyoksydacyjne, zmniejsza liczbę zaskórników oraz redukuje przebarwienia powstałe w wyniku przebytych zapaleń. Preparaty na bazie kwasu azelainowego są dobrze tolerowane przez pacjentów i nie działają fotouczulająco, a więc mogą być stosowane przez cały rok.
• Iwermektyna działa przeciwzapalnie oraz przeciwpasożytniczo na roztocza z rodzaju nużeńców, które mogą być jednym z czynników odpowiadających za stany zapalne skóry. Na polskim rynku iwermektyna dostępna jest w postaci kremu wydawanego z przepisu lekarza.
• Antybiotyki do stosowania miejscowego, które znalazły zastosowanie w leczeniu trądziku różowatego, to: klindamycyna i erytromycyna. Stosowane są do złagodzenia zmian ropnych. 

Leczenie ogólne

W niektórych przypadkach, gdy nie powiodło się leczenie miejscowe, wprowadza się terapię ogólną. W leczeniu trądziku różowatego stosuje się antybiotyki tetracyklinowe, które odznaczają się szerokim spektrum działania. Leki te znalazły zastosowanie w leczeniu postaci grudkowo-krostkowej, która nie odpowiada na leczenie miejscowe. W przypadku przeciwwskazań do stosowania tetracyklin, kolejną grupą antybiotyków zalecanych w terapii trądziku różowatego są antybiotyki makrolidowe, takie jak azytromycyna, klarytromycyna oraz erytromycyna. W niektórych przypadkach stosuje się izotretynoinę, ale zdecydowanie rzadziej niż w trądziku pospolitym. W przypadku terapii retinoidami doustnymi pacjent jest narażony na szereg działań niepożądanych. 

Czego unikać:

• węglowodanów prostych, np. białej mąki, słodyczy, 
• ostrych i gorących potraw,
• mocnej kawy i herbaty,
• roślin strączkowych,
• alkoholu,
• słodzików, np. aspartamu,
• szpinaku,
• bakłażanu,
• produktów mlecznych, takich jak sery, śmietana, jogurty,
• czekolady,
• orzechów,
• dań instant,
• potraw ciężkostrawnych,
• fast foodów,
• sosów: sojowego, pomidorowego, winegret,
• ostrych przypraw.

Zalecane produkty:

• borówki,
• jeżyny,
• wiśnie,
• nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie z oliwek, olejach roślinnych oraz tłustych rybach (makrela, łosoś),
• produkty bogate w witaminę C, PP, B2 (zielone warzywa, produkty pełnoziarniste),
• błonnik zawarty np. w pieczywie razowym, otrębach, płatkach owsianych,
• produkty wzbogacone we flawonoidy, np. owoce cytrusowe,
• potrawy lekkostrawne.

W leczeniu trądziku różowatego bardzo ważne jest zaangażowanie samego pacjenta, ponieważ odpowiednio dobrane leczenie, dieta, pielęgnacja skóry oraz pozytywne podejście do leczenia powinny w znacznym stopniu zminimalizować zmiany skórne. Jak wiadomo, jest to proces czasochłonny i złożony. Im szybciej zostanie wprowadzona odpowiednia terapia, tym większe prawdopodobieństwo, że pacjent borykający się z trądzikiem różowatym uniknie coraz cięższych objawów choroby. Niestety w przypadku trądziku różowatego do tej pory nie pojawił się lek, który zwalczyłby chorobę raz na zawsze. Leczenie polega na zmniejszeniu lub usunięciu objawów oraz zapobieganiu pojawianiu się kolejnych zmian na skórze.

Bibliografia:

  1. Brzeziński P., Leczenie miejscowe w trądziku różowatym. Forum Medycy-
ny Rodzinnej 2010;4(4):263–272.
  2. Korting H. Schöllmann C., Aktualne poglądy na temat miejscowego  i ogólnego leczenia trądziku różowatego. Dermatologia Po Dyplomie 2010, 1(1): 53-64.
  3. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74530,tradzik-rozowaty [dostęp: 30.04.2023]
  4. Chudek E.,  Urtnowska-Joppek K., Postępowanie w terapii trądziku różowatego. Część II – Zalecenia pielęgnacji domowej. 5 / 2019 / vol. 8 Kosmetologia Estetyczna s. 589-591.
  5. Surgiel-Gemza A., Gemza K., Trądzik różowaty – metody terapii oraz ocena skuteczności zastosowania kwasu azelainowego i laktobionowego, Kosmetologia Estetyczna, 2018.
  6. Robak E., Kulczycka L., Trądzik różowaty – współczesne poglądy na patomechanizm i terapię. Postepy Hig Med Dosw, 2010.
  7. Czarnecka A., Tymicka J., Trądzik różowaty – postacie kliniczne i leczenie Rosacea – clinical variants and treatment, Postępy Dermatologii i Alergologii, 2005, vol. 22, s. 156-160.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.