Witaminy – rodzaje, niedobór i nadmiar witamin w organizmie cz. II

Witamina B₁

Witamina B₁ (tiamina) była pierwszą odkrytą witaminą. Dokonał tego Polak Kazimierz Funk w 1913 roku. Jest ona niezwykle ważnym czynnikiem biorącym udział w najważniejszych szlakach metabolicznych w naszym organizmie. W konsekwencji jej niedobór daje objawy ze strony układu nerwowego (choroba beri-beri), krążenia (niewydolność serca), ruchu (osłabienie mięśni) oraz pokarmowego. Osoby szczególnie narażone na niedobór witaminy B₁ to uzależnieni od alkoholu. Jeśli chodzi o witaminy rozpuszczalne w wodzie ich nadmiar rzadko jest szkodliwy, ponieważ jest usuwany razem z moczem.

Źródła witaminy B₁: wątróbka, drożdże, zboża, fasola, warzywa liściaste.

Witamina B₂ 

Witamina B₂ (ryboflawina) to kolejna witamina o istotnym wpływie na większość szlaków metabolicznych naszego organizmu. Warunkuje syntezę hemoglobiny, prawidłowy stan skóry oraz wiele innych. Jej niedobór może powodować zajady (zapalenie kącików), zmiany skórne, zahamowanie wzrostu oraz zaburzenia widzenia.

Źródła witaminy B₂: produkty mleczne, jajka, wątróbka, drożdże, zboża, zielone warzywa.

Witamina B₃/PP 

Witamina B₃/PP, zwana również niacyną lub nikotynamidem, jest kolejną z witamin, które mają istotne znaczenie w przemianach metabolicznych naszego organizmu. Wpływa na stan skóry, układu pokarmowego oraz nerwowego. Niedobór tej witaminy prowadzi do pelagry (zapalenie skóry, otępienie), innych stanów zapalnych skóry oraz zaburzeń psychicznych. Natomiast nadmiar wywołuje podrażnienie skóry, rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz uszkodzenie wątroby. 

Źródła witaminy B₃: nabiał, jajka, wątróbka, drożdże, orzechy, strączki.

Witamina B₅ 

Witamina B₅ (kwas pantotenowy) również jest niezwykle istotna w procesach metabolicznych naszego organizmu. Jest ważna w funkcjonowaniu komórek nerwowych, łagodzi stany zapalne oraz poprawia stan skóry i włosów. Niedobór powoduje zahamowanie wzrostu, przedwczesne siwienie, zmęczenie oraz pękanie pięt. 

Źródła witaminy B₅: wątróbka, nerki, jajka (żółtka), zboża, brokuły, strączki.

Witamina B₆ 

Witamina B₆, czyli pirydoksyna, jest ważnym czynnikiem w syntezie hemoglobiny oraz w przemianach cukrów w neuronach. Niedobór tej witaminy, podobnie nadmiar, zdarza się stosunkowo rzadko i może objawiać się anemią, stanami zapalnymi skóry, zaburzeniami układu nerwowego oraz pokarmowego. Suplementacja witaminy B₆ może być zlecona przez lekarza u kobiet w ciąży w celu zmniejszenia porannych mdłości. 

Źródła witaminy B₆: drożdże, kiełki zbóż, otręby ryżowe, papryka, mięso.
 

Witamina B₇/H

Witamina B₇/H (biotyna) ma duże znaczenie w przemianach cukrów, cholesterolu oraz hormonów w organizmie. Wpływa na stan włosów, skóry, paznokci i kości. Przez to jej niedobór najczęściej objawia się wypadaniem włosów, zmianami skórnymi oraz łamliwymi paznokciami. Na szczęście zdarza się on rzadko, ponieważ większość z nas przyjmuje wystarczające dawki biotyny wraz z pożywieniem.

Źródła witaminy B₇: zboża, drożdże, wątróbka, jajka, soja.

Witamina B₉

Witamina B₉, czyli kwas foliowy, jest istotna w tworzeniu komórek krwi, warunkuje działanie układu odpornościowego, jest elementem licznych szlaków metabolicznych oraz odpowiada za właściwy rozwój płodu. Niedobór tej witaminy prowadzi do anemii, uszkodzenia układu pokarmowego i nieprawidłowego rozwoju płodu podczas ciąży. Dlatego w tym czasie suplementacja kwasu foliowego jest tak ważna.

Źródła witaminy B₉: wątróbka, zielone warzywa, produkty mleczne, jajka.

Witamina B₁₂ 

Witamina B12, nazywana także kobalaminą i cyjanokobalaminą, to kolejna z witamin niezbędnych w procesie krwiotworzenia. Poza tym jest ważnym elementem procesów metabolicznych cukrów, białek oraz lipidów. Jej niedobór prowadzi do anemii złośliwej oraz uszkodzenia układu nerwowego. 

Osoby na diecie wegetariańskiej i wegańskiej są w szczególności narażone na niedobór kobalaminy, ponieważ produkty, które ją zawierają to produkty odzwierzęce. Kolejną grupą z wysokim ryzykiem wystąpienia niedoboru są osoby przyjmujące metforminę (lek przeciwcukrzycowy).

Źródła: mleko, jajka, mięso, wątróbka, nerki, ryby.

Witamina C

Witamina C, czyli kwas askorbinowy, jest silnym przeciwutleniaczem. Ta witamina zwiększa wchłanianie żelaza, wzmacnia dziąsła i zęby, poprawia gojenie się ran, wpływa na odporność oraz bierze udział w produkcji kolagenu. Jej niedobór prowadzi do szkorbutu (owrzodzenie dziąseł, wypadanie zębów), spadku odporności, problemów ze stawami oraz utrudnień w gojeniu się ran. Nadmiar kwasu askorbinowego może zaburzać działanie układu pokarmowego, zakłócać pracę nerek i zwiększać wydalanie moczu.

Źródła witaminy C: natka pietruszki, porzeczka, owoce cytrusowe, papryka, kiszona kapusta, dzika róża.

Witaminy odgrywają bardzo istotną rolę w naszych organizmach. Dlatego starajmy się przyjmować ich jak najwięcej z dietą, w naturalnej formie aby uniknąć niedoborów oraz cieszyć się dobrym zdrowiem. 

Zadanie na dzisiaj: zjedz jeden posiłek bogaty w różne warzywa lub owoce, aby uzupełnić poziomy witamin!
 

Bibliografia:

1. Waldemar Janiec “Kompendium farmakologii” PZWL, Warszawa, 2021.
2. Barbara Bukała “Biologia. Fizjologia zwierząt z elementami fizjologii człowieka.” Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków, 2005.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka