Biotyna - źródła, występowanie, niedobór oraz wpływ na skórę i włosy

Biotyna, znana także jako witamina B7 lub witamina H, reprezentuje jedną z ważniejszych witamin z grupy B. Należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Wchodzi w skład istotnych enzymów biotynowych, stanowiących kluczowy komponent tych katalizatorów. Bez dostatecznej ilości biotyny konkretne enzymy nie są w stanie prawidłowo przyspieszać reakcji chemicznych. W konsekwencji niedostateczny poziom biotyny może wywołać poważne skutki zdrowotne dla organizmu. Biotyna jest związkiem, który powszechnie występuje w przyrodzie i jest wytwarzany przez mikroorganizmy, takie jak bakterie, niektóre grzyby, glony oraz rośliny wyższe. W organizmie pełni ona szereg kluczowych funkcji. Przykładowo uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych, katabolizmie aminokwasów rozgałęzionych oraz reguluje metabolizm glukozy. Co więcej, witamina B7 odgrywa zasadniczą rolę w zapewnieniu właściwego przebiegu przemian białek i tłuszczów. 

Ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować witaminy B7. Jednak warto wspomnieć, że biotyna jest syntetyzowana w jelicie grubym przez bakterie. Jednak proces wchłaniania biotyny w tym odcinku przewodu pokarmowego jest ograniczony, co sprawia, że głównym źródłem tej witaminy są produkty spożywcze. Witaminę H można znaleźć zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Może występować w stanie wolnym lub być związana z białkiem. Zalecane dzienne spożycie biotyny wynosi około 30 μg dla dorosłych. Przeciętne dzienne spożycie biotyny wśród osób dorosłych mieści się w przedziale od 30 do 70 μg, co podkreśla, że ryzyko niedoboru jest niskie przy prawidłowo zbilansowanej i zdrowej diecie.

Źródła pokarmowe bogate w biotynę to m.in.:
   • żółtka jaj,
   • wątroba wołowa,
   • mleko krowie,
   • drożdże piwne,
   • pomidory,
   • orzechy włoskie i ziemne,
   • warzywa liściaste,
   • migdały,
   • rośliny strączkowe,
   • ryż brązowy,
   • sardynki,
   • produkty pełnoziarniste,
   • ser,
   • awokado,
   • łosoś,
   • kalafior,
   • wieprzowina,
   • marchew.

Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B7 obserwuje się w przypadku zażywania niektórych antybiotyków, np. z grupy tetracyklin. Ponadto przyjmowanie leków przeciwdrgawkowych, takich jak karbamazepina, fenytoina czy fenobarbital, również może prowadzić do niedoboru tej witaminy. Nadużywanie alkoholu oraz stosowanie hormonów steroidowych to kolejne czynniki wpływające na poziom biotyny. Warto wspomnieć, że biotyna nie powinna być spożywana razem z surowymi jajami, ponieważ zawarta w białku jaj awidyna wiąże biotynę, uniemożliwiając tym samym przyswojenie jej przez organizm. Termiczna obróbka jaj zmniejsza to ryzyko. U niektórych ciężarnych kobiet obserwuje się niewielki niedobór biotyny – pomimo regularnego spożycia tej witaminy wraz z pokarmem. Deficyt biotyny może występować także w przypadku długotrwałego żywienia pozajelitowego, u osób z problemami jelitowymi, takimi jak zaburzenia wchłaniania i trawienia. 

W przewodzie pokarmowym biotyna jest absorbowana jedynie w formie wolnej. Gdy biotyna tworzy związki z białkami, zwane biocytynami, musi być rozłożona przez enzym biotynidazę w jelicie cienkim, aby mogła zostać wchłonięta. 

Wrodzony brak tego enzymu może prowadzić do niedoboru biotyny, co u niemowląt manifestuje się objawami takimi jak:
   • zanik nerwu wzrokowego,
   • niskie ciśnienie krwi,
   • stany zapalne skóry i spojówek. 

Niedobór biotynidazy u noworodków leczy się poprzez podawanie biotyny.

Szczególnie korzystne jest połączenie biotyny z kompleksem witamin z grupy B, a także z minerałami takimi jak magnez i mangan.

Wpływ witaminy H na zdrowie skóry jest niezwykle istotny. Niedobór tej witaminy może prowadzić do różnorodnych problemów skórnych, wśród których można wymienić m.in. złuszczanie się naskórka, które objawia się jako czerwona, łuszcząca się wysypka w rejonach nosa, jamy ustnej, oczu, a także w obszarach intymnych. Pozostałe objawy, związane z niedoborem witaminy B7, to między innymi: łojotok, nadmierne przetłuszczanie się skóry oraz zmiana jej kolorytu. 
Biotyna to witamina, która skutecznie przeciwdziała stanom zapalnym, wypryskom na skórze oraz zapobiega nadmiernemu łuszczeniu się naskórka. Wykazano również, że witamina H posiada właściwości regenerujące i nawilżające dla naskórka. Uważana jest także za jedno z bardziej skutecznych rozwiązań w walce z oznakami starzenia. Co więcej, biotyna zapobiega powstawaniu worków pod oczami, poprawia ukrwienie i jędrność skóry oraz zmniejsza widoczność rozszerzonych porów.

Ponadto udowodniono, że deficyt biotyny prowadzi do wyraźnego pogorszenia kondycji włosów, które stają się kruche i pozbawione blasku. Istotnym czynnikiem, który nadaje witaminie H znaczenie w kontekście zdrowia włosów, jest jej udział w procesach przemiany kwasów tłuszczowych. Niedostateczna ilość biotyny wiąże się z nieprawidłowościami w metabolizmie tych kwasów, co najprawdopodobniej wpływa na ryzyko utraty włosów. Warto także dodać, że biotyna zawiera w swojej strukturze siarkę stanowiącą nieodzowny element do budowy keratyny, która jest głównym składnikiem macierzy włosów. W rezultacie biotyna wywiera pozytywny wpływ na kondycję włosów, zwiększając ich grubość, elastyczność oraz blask. Na koniec warto dodać, że skuteczność tej witaminy w poprawie kondycji skóry, włosów i paznokci jest szczególnie widoczna, gdy nasz organizm doświadcza niedoboru tego związku.

Bibliografia 
Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., Charzewska, J. (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (Vol. 83). Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny. Warsaw, Poland.
Paul-Samojedny, M. (2015). Wpływ biotyny na wygląd skóry i jej przydatków. Aesthetica, (15), 40-45.
Barnasz, M., Dobosz, A. (2019). Witaminy w pigułce. Instytut Jakości. https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/witamina_b7.pdf [dostęp: 21.08.2023]
Karkoszka, M., Banach, K., Beberok, A., Wrześniok, D. (2020). Piękno w tabletce - wiedza społeczeństwa na temat nutraceutyków. Farmakologia Polska, 5/2020.
 

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.