Jak kwasy tłuszczowe omega-3 wpływają na nasz organizm?

Kwasy tłuszczowe można rozróżnić ze względu na długość ich łańcucha węglowodorowego oraz obecność i położenie wiązań podwójnych. Klasyfikując je, wyróżniamy kwasy tłuszczowe nasycone, które nie mają wiązań podwójnych, oraz nienasycone, charakteryzujące się co najmniej jednym takim wiązaniem. Kwasy nienasycone możemy podzielić na jednonienasycone (z jednym wiązaniem podwójnym) oraz wielonienasycone (z wieloma wiązaniami podwójnymi).

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) to związki, których nasz organizm nie jest w stanie syntetyzować samodzielnie, a więc musimy ich dostarczyć wraz z pożywieniem. Są one kluczowym elementem budowy naszego mózgu, stanowiąc aż 20% jego suchej masy.

Przynależność danego kwasu tłuszczowego do rodziny omega-3 czy omega-6 określa się na podstawie lokalizacji pierwszego wiązania podwójnego, nazywanego wiązaniem omega. W przypadku kwasów omega-3 to wiązanie umiejscowione jest na trzecim węglu, licząc od końca metylowego łańcucha, stąd ich nazwa „omega-3”. Dla kwasów omega-6 jest to szósty węgiel od tego końca, co tłumaczy nazwę „omega-6”. Wśród kwasów omega-3 wyróżniamy: 
   • α-linolenowy (ALA), 
   • eikozapentaenowy (EPE), 
   • dokozaheksaenowy (DHA), 
   • oktadekatetraenowy (OTE), 
   • eikozatetraenowy (ETE).

Doskonałym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3, takich jak eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA), jest tłuszcz z ryb morskich (makrela, tuńczyk). Warto podkreślić, że zawartość oraz stosunek tych kwasów w rybach różni się w zależności od takich czynników jak gatunek ryby, jej kondycja fizjologiczna, pory roku oraz miejsce połowu. Ryby z chłodniejszych wód północnych są bogatsze w EPA, natomiast te z cieplejszych rejonów południa mają więcej DHA.

Tran, pozyskiwany głównie z wątroby dorsza atlantyckiego (Gadus morrhua) oraz innych ryb z rodziny dorszowatych (Gadidae), to kolejne ważne źródło tych kwasów. Inne obfite źródła kwasów omega-3 to owoce morza, takie jak krewetki, kraby czy ostrygi. Warto również zwrócić uwagę na olej z wątroby rekina pochodzącego z regionów Nowej Zelandii i Tasmanii. Zawiera on nie tylko kwasy omega-3, ale także inne biologicznie aktywne składniki, takie jak alkiloglicerole czy skwalen, które wzmacniają układ odpornościowy. Nie możemy też zapomnieć o olejach roślinnych, takich jak słonecznikowy, kukurydziany, sojowy czy rzepakowy, które również są cennymi źródłami tych kwasów.

Kwasy DHA i EPA mają korzystny wpływ na nasz układ immunologiczny. Wykazano również, że kwasy te działają przeciwwirusowo poprzez hamowanie replikacji wielu wirusów. Ponadto udowodniono, że kwasy omega-3 odgrywają kluczową rolę w profilaktyce oraz terapii przewlekłej niewydolności serca. Badania naukowe potwierdziły, że kwasy omega-3, takie jak DHA i EPA, mają właściwości obniżające poziom triglicerydów we krwi, działają hipolipemicznie, regulują ciśnienie krwi poprzez wzrost poziomu prostacykliny oraz hamują produkcję TXA2 i PGE2.  Wykazują również właściwości przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Co więcej, kwasy omega-3 sprzyjają opóźnianiu rozwoju cukrzycy typu II, mają działanie antydepresyjne, przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania komórek nerwowych kory mózgowej oraz hamują proces lipogenezy, przeciwdziałając otyłości. Kwasy omega-3 są również cenne dla skóry, znajdując zastosowanie w leczeniu schorzeń skórnych, takich jak atopowe zapalenie skóry. Istnieją dowody sugerujące, że ich suplementacja może opóźniać postęp choroby Alzheimera. Dieta bogata w te kwasy tłuszczowe pomaga w redukcji stanów zapalnych oka.

Niedobór kwasów omega-3 może skutkować:
   • rozwojem astmy,
   • pojawieniem się alergii,
   • wystąpieniem depresji,
   • rozwojem stłuszczenia wątroby,
   • łamliwością paznokci,
   • opóźnieniem wzrostu,
   • wzmożonym pragnieniem,
   • częstym oddawaniem moczu,
   • zaburzeniami układu immunologicznego.

Kwasy omega-3 odgrywają kluczową rolę w zachowaniu zdrowia. Zaleca się ich regularne spożywanie, aby poprawić ogólne samopoczucie. Konsumpcja tych kwasów niesie za sobą liczne korzyści zdrowotne, dlatego warto wzbogacić dietę o produkty bogate w omega-3.

Bibliografia:
Sicińska, P., Pytel, E., Kurowska, J., & Koter-Michalak, M. (2015). Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69, 838-852.
Materac, E., Bodek, K. H., & Marczyński, Z. (2013). Zastosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 w profilaktyce i terapii chorób. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 46(3).
Wydro, D. (2012). Kwasy omega 3 i 6 w medycynie i kosmetologii. Wpływ doustnej suplementacji kwasami omega-3 i 6 na kondycje skóry–badanie pilotażowe. Acad. Aesthet. Anti-Aging Med, 4, 46-54.
Jochym, K., & Kapuśniak, J. (2010). Wzbogacanie żywności w długołańcuchowe kwasy omega-3. Chemistry, Environment, Biotechnology, 14, 121-138.
Wcisło, T., & Rogowski, W. (2006). Rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w organizmie człowieka. Cardiovascular forum, 11(3), 39-43.
Materac, E., Marczyński, Z., & Bodek, K. H. (2013). Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka. Bromat Chem Toksykol, 46(2), 225-233.
Bojkowski, Ł., & Mojs, E. (2016). Rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w wybranych obszarach psychologicznego funkcjonowania człowieka. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 1(46), 92–96.
Saran-Jagodzińska, A. (2020). Kiedy należy rozważyć stosowanie kwasów omega-3. Lekarz POZ, 6(5), 278-285.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.