Alergiczne choroby oczu – rodzaje i leczenie

Ostre alergiczne zapalenie spojówek 

Ten typ alergii oczu występuje najczęściej u dzieci. Charakterystycznym objawem dla tego rodzaju alergii są: intensywny świąd, zaczerwienienie, szczypanie oraz nasilony obrzęk powiek i spojówek. Te objawy mogą pojawić się nagle. Głównym powodem pojawienia się alergii spojówek jest duża ilość alergenu w worku spojówkowym. Ten rodzaj alergii zazwyczaj ustępuje już po kilku godzinach i nie wymaga leczenia. 

Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek 

Ten rodzaj alergii oczu należy do najłagodniejszych i najczęściej występujących. U osób z sezonowym alergicznym zapaleniem spojówek obserwuje się pieczenie, zaczerwienienie, niewielki obrzęk powiek, świąd i łzawienie. Warto podkreślić, że schorzeniu towarzyszą również objawy ze strony górnych dróg oddechowych, takie jak wodnisty wyciek z nosa, kichanie, uczucie zatkanego nosa oraz zaburzenia węchu. W czasie choroby mogą pojawić się także tzw. cienie alergiczne. 

Najczęstszymi objawami sezonowego alergicznego zapalenia spojówek są:

• rozbicie,
• ból głowy,
• problemy z zasypianiem i zmęczenie.

W niektórych przypadkach objawy mogą ulec złagodzeniu wraz z wiekiem, ale do całkowitego wyleczenia dochodzi bardzo rzadko.

Objawy SAC występują:

• wiosną,
• wczesnym i późnym latem,
• jesienią.

Całoroczne alergiczne zapalenie spojówek 

Za ten rodzaj alergii odpowiadają najczęściej – sierść zwierząt domowych, roztocza kurzu, pleśń, a także czynniki szkodliwe w miejscu pracy, takie jak lakiery i farby. Objawy zapalenia spojówek utrzymują się przez cały rok, jednak ich nasilenie występuje w okresie jesienno-zimowym. Całorocznemu alergicznemu zapaleniu spojówek towarzyszy głównie świąd, łzawienie, pieczenie oraz obrzęk spojówek. Dodatkowo pacjent może odczuwać świąd nosa oraz obrzęk śluzówki, któremu towarzyszy kichanie i wyciek wodnistej wydzieliny z nosa.

Wiosenne zapalenie rogówki i spojówek 

Ten rodzaj uczulenia spojówek i rogówki znany jest również jako nieżyt wiosenny i, należy do schorzeń przewlekłych, nawracających. Na szczęście w naszej strefie geograficznej jest ono rzadko spotykane. Wiosenne zapalenie rogówki i spojówek głównie dotyczy pacjentów zamieszkujących strefę subtropikalną i tropikalną. Schorzenie dotyka najczęściej mężczyzn do 20. roku życia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że wiosenne zapalenie rogówki i spojówek ustępuje wraz z okresem dojrzewania. Do typowych objawów tej alergii zaliczamy: 

• silny świąd oczu, 
• światłowstręt, 
• śluzową wydzielinę, 
• łzawienie oczu, 
• uczucie ciała obcego pod powiekami. 

Objawy alergii rogówki i spojówki ulegają nasileniu rano. Warto dodać, że charakterystycznym objawem dla tego schorzenia jest obecność dużych brodawek, które zlokalizowane są w górnej spojówce powiekowej, a niekiedy w okolicy rąbka rogówki.

Atopowe zapalenie rogówki i spojówek 

Ten rodzaj alergii dotyczy przede wszystkim młodych mężczyzn z atopowym zapaleniem skóry. Jest to schorzenie rzadkie, ale charakteryzuje się poważnym przebiegiem. U pacjentów poza zmianami skórnymi, może się również pojawić: 

• nieżyt nosa, 
• astma, 
• pokrzywka. 

Atopowe zapalenie rogówki i spojówek objawia się świądem (w tym skóry powiek), łzawieniem, światłowstrętem, dużą ilością śluzowej wydzieliny. W czasie choroby często dochodzi do zmian skórnych w obrębie powiek. Charakterystyczny jest także przerost brodawek spojówki. Największe nasilenie objawów obserwuje się u osób w średnim wieku, od 30. do 50. roku życia.
 

Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek 

Ten rodzaj alergii oczu dotyka z reguły osoby noszące soczewki kontaktowe, protezy oczne oraz pacjentów z pozostawionymi szwami po zabiegu okulistycznym. Schorzenie objawia się świądem oczu po wyjęciu soczewek, światłowstrętem, obecnością śluzowej wydzieliny w worku spojówkowym. W leczeniu olbrzymiobrodawkowego zapalenia spojówek bardzo ważna jest odpowiednia higiena przy stosowaniu soczewek kontaktowych. 

    1. Leki antyhistaminowe

Z tym rodzajem leków na alergię oczu spotykamy się najczęściej. Działanie leków antyhistaminowych polega na odwracalnym blokowaniu receptorów H1, a w konsekwencji na zahamowaniu reakcji wywoływanych przez histaminę, takich jak skurcz mięśni gładkich, rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie ich przepuszczalności. Wśród tej grupy leków możemy znaleźć:
   • Miejscowe leki antyhistaminowe, których działanie polega na hamowaniu wczesnej fazy alergii i tym samym na łagodzeniu objawów alergicznego zapalenia spojówek. Leki te są dobrze tolerowane przez pacjentów oraz charakteryzują się szybkim początkiem działania. Do leków tych zaliczamy m.in.:
       ◦ azelastynę, 
       ◦ epinastyne.
       ◦ oraz emedastynę. 
Ponadto, warto wspomnieć także o olopatadynie, która wykazuje działanie antyhistaminowe oraz stabilizuje komórki tuczne spojówek. 
   • Doustne leki przeciwhistaminowe – w leczeniu alergicznego zapalenia spojówek preferowana jest druga generacja leków przeciwhistaminowych (np. cetyryzyna, loratadyna). Leki te działają wolniej niż krople, ale łagodzą także objawy alergicznego nieżytu nosa.

   2. Stabilizatory komórek tucznych

Działanie tych leków polega na stabilizacji komórek tucznych przez co nie dochodzi do uwalniania mediatorów reakcji alergicznej. Na uwagę zasługuje fakt, że leki te nie łagodzą objawów już istniejącego zapalenia i należy stosować je jako środek zapobiegawczy. Do tej grupy medykamentów zaliczamy kromoglikan dwusodowy.

   3. Leki zwężające naczynia krwionośne

Leki z tej grupy łagodzą jedynie objawy towarzyszące alergicznemu zapaleniu spojówek, takie jak przekrwienie, obrzęk i łzawienie. Niestety nie działają na przyczynę choroby. Są to produkty lecznicze, które zawierają w składzie nafazolinę, tetryzolinę oraz fenylefrynę. Warto dodać, że tego typu preparatów nie należy aplikować przewlekle, ponieważ zbyt długie i częste stosowanie może prowadzić do uszkodzenia nabłonka rogówki oraz tzw. „efektu z odbicia”, czyli nasilenia objawów. Leki te są przeciwwskazane w jaskrze z zamkniętym kątem przesączania.

W przypadku alergicznych chorób oczu kluczowe jest unikanie ekspozycji na uczulający alergen. Ważna jest także odpowiednia higiena oka. Zalecane jest stosowanie 0,9% roztworu chlorku sodu w celu usuwania nadmiaru alergenów z worka spojówkowego. Pomocne może okazać się również stosowanie nawilżających kropli do oczu tzw. sztucznych łez, które pomagają usuwać alergeny oraz inne zanieczyszczenia. Nawilżające krople do oka zwiększają stabilność filmu łzowego, zmniejszają suchość i podrażnienie oka. Warto wspomnieć także o kroplach na bazie ektoiny, która działa nawilżająco, łagodzi stany zapalne oraz chroni oczy przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Ulgę może także przynieść stosowanie chłodnych okładów na oczy, a noszenie okularów zmniejszy ekspozycję na uczulające alergeny.

Bibliografia:
   1. Szaflik J., Izdebska J., Zaleska A., Alergiczne choroby narządu wzroku. Przewodnik lekarza 2002, 5, s. 55–62.
   2. Mrukwa-Kominek E., Janiszewksa-Salamon J., Luboń W., Znaczenie ektoiny w leczeniu alergii ocznej, Via Medica, 2016.
   3. Matysik-Woźniak A., Weryszko-Chmielewska E., Rejdak R., Gdy nadejdzie wiosna – aktualne możliwości leczenia sezonowego zapalenia spojówek, Ophtha Therapy, 2015.
   4. Czajkowski J., Groblewska A., Obraz i przebieg kliniczny alergicznych chorób oczu, Alergiczne choroby oczu, 2021.
   5. Panaszek B. Alergiczne zapalenie spojówek jako manifestacja narządowa choroby alergicznej. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs. 2005;8(7):22-28.
   6. Stencel-Gabriel K., Choroby alergiczne oka u dzieci z punktu widzenia lekarza praktyka. Alergia Astma Immunologia. 2018. Tom 23, nr 3, 128-132.
      

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.