Alergiczny nieżyt nosa – rodzaje, alergeny, objawy i leczenie

Rodzaje alergicznego nieżytu nosa

Biorąc pod uwagę stopień nasilenia objawów występujących w przebiegu alergicznego nieżytu nosa, wyróżniamy postać łagodną, umiarkowaną i ciężką. Na podstawie długości trwania objawów ANN możemy podzielić na:

• okresowy alergiczny nieżyt nosa – objawy utrzymują się poniżej 4 dni w tygodniu lub trwają krócej niż 4 tygodnie,
• przewlekły alergiczny nieżyt nosa – objawy utrzymują się powyżej 4 dni w tygodniu i/lub trwają powyżej 4 tygodni.

Jakie alergeny wywołują alergiczny nieżyt nosa?
   • alergeny pyłków roślin np. traw, drzew, chwastów, roślin uprawnych,
   • alergeny roztoczy kurzu domowego,
   • alergeny zwierząt (sierść, ślina, mocz), np. kotów, psów, gryzoni, bydła,
   • alergeny grzybów pleśniowych (Alternaria, Cladosporium) i drożdżopodobnych (Candida albicans),
   • inne, np. lateks, formaldehyd, alergeny karaluchów.

Jakie są objawy alergicznego nieżytu nosa? 
Alergicznemu nieżytowi nosa najczęściej towarzyszą objawy, takie jak wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, kichanie, świąd i niedrożność nosa, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła i związany z tym kaszel. W przebiegu choroby pojawiają się także objawy alergicznego zapalenia spojówek, m.in. świąd oczu, łzawienie, a także zaczerwienienie i obrzęk spojówek. Wśród innych objawów możemy wyróżnić: zaburzenia węchu, zaburzenia snu, przewlekłe zmęczenie, senność, chrapanie i rozdrażnienie.  

   1. Leki przeciwhistaminowe
W leczeniu alergicznego nieżytu nosa stosuje się doustne leki przeciwhistaminowe II i III generacji (H1-blokery), które hamują objawy zależne od histaminy, takie jak kichanie, świąd, wyciek wodnistej wydzieliny z nosa. W przeciwieństwie do leków przeciwhistaminowych pierwszej generacji, leki II i III generacji nie powodują tak licznych działań niepożądanych oraz interakcji z innymi lekami. Uznawane są za leki bezpieczne, słabo przenikają barierę krew-mózg (nie powodują senności) oraz charakteryzują się niewielką toksycznością. Do leków II generacji zaliczamy, m.in. cetyryzynę, loratadynę, bilastynę, rupatadynę, a do III generacji lewocetyryzynę, desolaratadynę i feksofenadynę. W łagodnym alergicznym nieżycie nosa można również zastosować miejscowe leki przeciwhistaminowe, które należy aplikować bezpośrednio na błonę śluzową nosa (np. azelastyna).

   2. Glikokortykosteroidy donosowe
Glikokortykosteroidy uznawane są za najskuteczniejsze leki stosowane w terapii alergicznego nieżytu nosa. Wykazują działanie przeciwzapalne oraz kurczą naczynia krwionośne, co powoduje zmniejszenie obrzęku i wysięku. Warto wspomnieć, że leki te działają również uszczelniająco na naczynia krwionośne oraz zmniejszają wydzielanie śluzu. Działanie tych medykamentów obserwuje się już po kilku godzinach od podania, jednak najlepszy efekt terapeutyczny można zaobserwować po upływie kilku dni regularnego stosowania. Należy również dodać, że nie są to środki do doraźnego stosowania. Do glikokortykosteroidów donosowych zaliczamy: furoinian mometazonu, propionian flutykazonu, budezonid.

   3. Kromony
W obrocie aptecznym preparaty na bazie kromonów dostępne są w formie aerozoli do nosa oraz kropli do oczu. Leki te w niewielkim stopniu zmniejszają objawy ANN, a stosowanie preparatu należy zacząć na kilka dni przed narażeniem na kontakt z alergenem. Leki te są bezpieczne i nie powodują istotnych działań niepożądanych. Stosuje się je 4-6 razy na dobę.

   4. Preparaty sympatykomimetyczne
Leki sympatykomimetyczne przeznaczone do stosowania miejscowego działają obkurczająco na naczynia krwionośne, powodując tym samym zmniejszenie obrzęku i przekrwienia błony śluzowej nosa. Do tej grupy leków zaliczamy, m.in. oksymetazolinę, ksylometazolinę, tetryzolinę i nafazolinę. W aptekach można je kupić w formie aerozoli czy kropli. Należy zaznaczyć, że tego typu preparatów nie należy stosować dłużej niż 5 dni, ponieważ mogą spowodować polekowy nieżyt nosa. W sytuacji, gdy pacjent nie będzie przestrzegał informacji zawartych w ulotce lub zaleceń lekarza, rozwinie się tolerancja na ten lek, która oznacza, że do osiągnięcia zamierzonego efektu należy stosować ten medykament w wyższych dawkach oraz z większą częstotliwością. Wśród sympatykomimetyków wyróżniamy również doustne leki obkurczające naczynia, takie jak fenylefryna i pseudoefedryna, które szybko udrażniają nos i przywracają komfort oddychania. Leki te należy stosować doraźnie.

Inne zalecenia

Na koniec warto dodać, że pomocne może okazać się również płukanie nosa za pomocą izotonicznego lub hipertonicznego roztworu soli fizjologicznej. Dzięki tej metodzie usuniemy alergen z powierzchni błony śluzowej naszego nosa. Kluczowym aspektem jest również unikanie kontaktu z alergenem oraz, w miarę możliwości, z czynnikami drażniącymi, które znajdują się w powietrzu. Wartościową terapię w leczeniu alergicznego nieżytu nosa stanowi również immunoterapia alergenowa (AIT), do której kwalifikuje specjalista alergolog. Jej celem jest zmniejszenie wrażliwości uczulonego pacjenta na alergeny, co prowadzi do zmniejszenia lub całkowitego wyeliminowania objawów towarzyszących chorobie.

Bibliografia:

1. Pęksa J., Krzystyniak K., Łuszczyna W., (2022). Desloratadyna w terapii alergicznego nieżytu nosa. Lek w Polsce, 32(4), 42-47.
2. Lipiec A., Jurkiewicz D. (2021). Nowa opcja terapeutyczna w leczeniu alergicznego nieżytu nosa. Otolaryngolog Pol, 75(5), 43-50.
3. Fornal R., Kurzawa R., Błażowski Ł., Sak I. (2015). Nieżyt nosa-najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia. Alergia Astma Immunologia, 20(4).
4. Arcimowicz M. (2016). Donosowe glikokortykosteroidy w leczeniu alergicznego nieżytu nosa. Alergia Astma Immunologia, 21(1).
5. Rutkowski R., Kosztyła-Hojna B., Rutkowska J. (2008). Alergiczny nieżyt nosa—problem epidemiologiczny, ekonomiczny i społeczny XXI wieku. Advances in Respiratory Medicine, 76(5), 348-352.
6. Brzoznowski, W. (2009). Standardy diagnostyczne i terapeutyczne alergicznego nieżytu nosa. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 3, No. 3, pp. 173-180).

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.