Rhinosinusitis, czyli zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych należy do jednego z najczęściej rozpoznawanych schorzeń, które obejmuje górne drogi oddechowe. Choroba może mieć podłoże bakteryjne, wirusowe, grzybicze, a także mogą ją wywołać alergeny oraz zanieczyszczenie powietrza. Wyróżniamy postać ostrą oraz przewlekłą tego schorzenia. Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok najczęściej wywoływane jest przez wirusy, a objawy utrzymują się krócej niż 12 tygodni. Przewlekła postać zapalenia błony śluzowej nosa i zatok ma etiologię bakteryjną, a objawy trwają dłużej niż 12 tygodni. Do czynników, które sprzyjają zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok zalicza się: wady anatomiczne przegrody nosa, katar sienny, mukowiscydozę, polipy, chorobę refluksową przełyku, a także pierwotne niedobory immunologiczne.
Typowe objawy zapalenia błony śluzowej nosa i zatok:
- gorączka,
- niedrożność nosa,
- wydzielina z nosa,
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
- ból i uczucie rozpierania twarzy,
- rozbicie,
- brak apetytu,
- zmęczenie,
- utrata węchu,
- możliwość pojawienia się bólu ucha.
Warto dodać, że objawy ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok charakteryzują się burzliwym przebiegiem. W przewlekłym typie tego schorzenia symptomy mają łagodny charakter, przez co trudniej postawić diagnozę.
Leczenie ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok
Pierwszy etap choroby, czyli tzw. faza obrzękowo-wysiękowa obejmuje leczenie objawowe, które ma na celu zmniejszenie gorączki, bólu, przekrwienia i obrzęku. W zwalczaniu bólu oraz gorączki najczęściej stosowane są ibuprofen i paracetamol. Ibuprofen należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a więc wykazuje dodatkowo działanie przeciwzapalne, którego nie posiada paracetamol. W celu udrożnienia zatkanego nosa stosuje się leki obkurczające naczynia, do których zaliczamy ksylometazolinę, oksymetazolinę oraz nafazolinę. Leki te występują w formie aerozoli oraz kropli. Warto podkreślić, że tego typu preparaty należy stosować od 3 do 5 dni, ponieważ ich długotrwałe przyjmowanie powoduje polekowy nieżyt nosa. Do innych leków stosowanych miejscowo należą kortykosteroidy, które zmniejszają stan zapalny oraz obrzęk. Często wykorzystywane są doustne leki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa, takie jak pseudoefedryna czy fenylefryna. W drugim etapie zapalenia z dominacją gęstej, śluzowej wydzieliny ważne jest nawadnianie organizmu oraz higiena nosa. W tej fazie rekomenduje się irygacje hipertonicznym lub fizjologicznym roztworem chlorku sodu. W aptekach dostępne są zestawy do płukania nosa i zatok, które umożliwiają przygotowanie roztworu izotonicznego, jak i hipertonicznego. Izotoniczny roztwór działa nawilżająco na przesuszoną błonę śluzową nosa, a hipertoniczny zmniejsza jej obrzęk. Powszechnie stosowane są także leki mukolityczne, takie jak ambroksol i bromoheksyna, które upłynniają i zmniejszają lepkość śluzu zalegającego w drogach oddechowych. W przypadku ciężkiego przebiegu choroby o etiologii bakteryjnej do leczenia należy włączyć antybiotykoterapię. Do antybiotyku pierwszego rzutu zalicza się amoksycyklinę, a w przypadku szczepów opornych na ten antybiotyk należy zastosować amoksycyklinę z kwasem klawulanowym bądź cefuroksym.
Leczenie zapalenia błony śluzowej nosa i zatok ziołami
Wspomagająco w leczeniu zapalenia błony śluzowej nosa i zatok można stosować preparaty ziołowe. Jedną z substancji roślinnych, która zasługuje na wyróżnienie jest bromelaina, posiadająca właściwości przeciwobrzękowe, przeciwzapalne oraz mukolityczne. Warto także podkreślić dobroczynne działanie eukaliptolu pozyskiwanego z liści eukaliptusa, rozmarynu oraz pączków topoli, który działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i grzybobójczo. Należy również wspomnieć o właściwościach sekretolitycznych ekstraktu z werbeny europejskiej i korzenia goryczki. Substancje zawarte w tych roślinach upłynniają zalegającą wydzielinę i zwiększają jej ilość. Owoc aronii ze względu na właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe można także stosować pomocniczo w przypadku zapalenia zatok. Kwiat pierwiosnka może przynieść ulgę w suchym, męczącym kaszlu. Na uwagę zasługuje także wyciąg z cyklamenu, który pozyskuje się z fiołka europejskiego. Łagodzi ból głowy i twarzy, który towarzyszy zapaleniu zatok i pomaga w usuwaniu wydzieliny zalegającej w zatokach. Jedną z popularnych form leczenia wśród pacjentów są inhalacje, podczas których olejek eteryczny zostaje wprowadzony do naszego organizmu przez drogi oddechowe. Jest to zabieg, który wykonuje się w celu zwalczania kaszlu, kataru oraz zapalenia zatok. Podczas inhalacji zaleca się stosowanie olejku kamforowego, eukaliptusowego, sosnowego, które nawilżają drogi oddechowe, upłynniają zalegającą wydzielinę oraz ułatwiają odkrztuszanie. Inhalacje parowe nie są wskazane dla pacjentów z astmą, ponieważ mogą działać drażniąco na płuca i tym samym doprowadzić do nasilenia duszności.
W przypadku zapalenia zatok należy utrzymać odpowiednie warunki w pomieszczeniach chorego. Rekomenduje się częste wietrzenie, zachowanie czystości, temperatura powietrza nie powinna przekraczać 20°C, a wilgotność 70%.
Bibliografia
- Woś J., Remjasz A., Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 2019, 8: 16-26.
- Wachnicka-Bąk A., i in., Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych–jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2014, 1.10: 25-31.
- Pachecka M., Pachecka R., Pławińska A., Zastosowanie substancji pochodzenia naturalnego w leczeniu zapalenia zatok przynosowych w świetle Europejskich wytycznych na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa–EPOS 2012. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2014, 4.10: 427–439.
- Marwicka J., Nniemyska K., Podraza S., Terapeutyczne właściwości aromaterapii. Kosmetologia Estetyczna, 2015, 4.6: 525-531.
Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.
