Na naszych głowach mamy około 100 tysięcy włosów. Towarzyszą nam już od pobytu w łonie matki. Jednak nie zastanawiamy się nad tym, w jaki sposób rosną na naszym ciele. Włosy są tworami naskórka, które pełnią funkcje ochronne tworząc barierę przed promieniowaniem UV, urazami oraz przed utratą ciepła. Wraz z rozwojem kultury przybrały rolę ważnego elementu społecznego i etnicznego oraz jako forma wyrażania swojej osobowości.
Cynk – występowanie, właściwości, przyswajalność, niedobór, nadmiar
mgr farm. Angelika Czarnecka
Opublikowano: 25.07.2023
Cynk to istotny mikroelement, który jest niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jego całkowita zawartość w naszym ciele wynosi około 2 g, z czego około 60% znajduje się w mięśniach szkieletowych, a 30% w kościach. Wchodząc w skład ponad 300 różnych enzymów, cynk pełni kluczową rolę w procesach, takich jak replikacja i transkrypcja materiału genetycznego, obrona komórek przed reaktywnymi formami tlenu oraz regulacja funkcji erytrocytów i komórek okładzinowych żołądka. Cynk odgrywa także ważną funkcję w produkcji i wydzielaniu licznych hormonów, takich jak insulina i testosteron. Ponadto kontroluje pracę układu nerwowego i metabolizm witaminy A. Jego niedobór może wywoływać poważne komplikacje zdrowotne, stąd konieczność jego odpowiedniego dostarczania z dobrze zbilansowanej diety.
W jakich produktach występuje cynk?
Na wstępie warto zaznaczyć, że cynk jest lepiej absorbowany z pokarmów pochodzenia zwierzęcego, aniżeli z tych roślinnych. Absorpcja cynku jest większa przy spożyciu diety opartej na białku zwierzęcym w porównaniu do diety opartej na białku roślinnym. Do produktów, które są bogatym źródłem cynku, zaliczamy:
- mięso,
- ciemne pieczywo,
- wątróbkę,
- sery podpuszczkowe,
- kaszę gryczaną,
- ostrygi,
- soczewicę,
- pestki dyni,
- nasiona roślin strączkowych,
- jaja.
Jakie składniki zmniejszają przyswajalność cynku?
Warto zauważyć, że obecność niektórych substancji może wpływać na ograniczenie przyswajalności cynku. Należą do nich:
- błonnik,
- szczawiany,
- fityniany,
- niehemowy wapń,
- żelazo,
- miedź,
- alkohol.
Jakie formy cynku są lepiej przyswajalne z suplementów?
Najlepiej przyswajalną formą cynku jest chelat. Związki chelatowe cynku wykazują najwyższą biodostępność i zdolność wchłaniania. Najlepiej przyswajalnym chelatem jest diglicynian cynku. Dlatego, wybierając preparat z cynkiem, warto zwrócić uwagę w jakiej postaci jest on dostępny w produkcie.
Jakie właściwości posiada cynk?
Cynk jest mikroelementem, który wywiera znaczący wpływ na właściwe funkcjonowanie układu immunologicznego. Niedobór tego pierwiastka może prowadzić do zaniku grasicy i osłabienia naszej odporności. Ponadto cynk jest istotnym elementem układu antyoksydacyjnego organizmu, który zapewnia ochronę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Warto zauważyć, że cynk również odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowej kondycji skóry, wpływając na funkcje wydzielnicze i procesy regeneracyjne. Niedobór tego pierwiastka może osłabić odporność skóry, co prowadzi do alergii, dermatoz i innych zmian skórnych, szczególnie u dzieci. Dodatkowo cynk przyspiesza gojenie się ran oraz wpływa na metabolizm kolagenu, co wywiera korzystny wpływ na wzrost włosów i paznokci. Natomiast niedobór cynku może spowodować bielactwo paznokci. Preparaty cynku w postaci past, zasypek i maści są często stosowane w leczeniu różnych schorzeń skóry, pomagając w oczyszczaniu, łagodzeniu stanów zapalnych oraz zmniejszaniu problemu z zaskórnikami. Mają one szerokie zastosowanie w kosmetologii, gdzie dodawane są do kremów i maseczek, aby działać ściągająco, przeciwtrądzikowo oraz przeciwzapalnie.
U kogo może wystąpić niedobór cynku?
Niedobór cynku jest dość powszechnym zjawiskiem, zwłaszcza wśród wegetarian, osób aktywnych fizycznie oraz seniorów. Do grupy osób z większą podatnością na deficyt cynku zalicza się również:
- pacjentów cierpiący na niewydolność wątroby,
- osoby niedożywione,
- pacjentów przyjmujących leki moczopędne,
- diabetyków,
- osoby z niewydolnością nerek oraz po resekcji jelit,
- osoby z przewlekłymi biegunkami,
- pacjentów doświadczających silnego stresu, towarzyszącego posocznicy czy oparzeniom,
- kobiety w okresie ciąży i karmienia piersią.
Jakie są objawy niedoboru cynku?
Niedobór cynku wiąże się z szeregiem objawów, które obejmują:
- nocną ślepotę,
- brak apetytu,
- drżenia kończyn,
- zaburzenia cyklu miesiączkowego,
- brak popędu płciowego,
- spadek masy ciała,
- podatność na infekcje,
- schorzenia skóry,
- łamliwość paznokci,
- przewlekła suchość oczu,
- wypadanie włosów,
- problemy z chodzeniem,
- rozstępy na skórze,
- stany depresyjne.
Warto również zaznaczyć, że przy niedoborze cynku natychmiast obserwuje się zahamowanie procesów wzrostu. Innymi wczesnymi symptomami są pojawienie się zmarszczek i fałd skóry.
Jakie są objawy nadmiaru cynku?
Nadmiar cynku w organizmie może prowadzić do:
- obniżenia odpowiedzi immunologicznej organizmu,
- zaburzeń smaku i węchu,
- zmniejszenia stężenia frakcji HDL-cholesterolu,
- niekorzystnego wpływu na metabolizm żelaza i miedzi,
- niedoborów miedzi,
- poważnych chorób neurologicznych.
W sytuacji ostrego zatrucia cynkiem mogą wystąpić objawy, takie jak: bóle żołądka, nudności, utrata apetytu, biegunka oraz bóle głowy.
Bibliografia:
- Gapys, B., Raszeja-Specht, A., & Bielarczyk, H. (2014). Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu. Diagnostyka Laboratoryjna, 50(1), 45-52.
- Zielińska-Pisklak, M., Szeleszczuk, Ł., & Kuras, M. (2013). Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego. Farmakoterapia, 23(11-12), 64-71.
- Szcześniak, M., Grimling, B., & Meler, J. (2014). Cynk–pierwiastek zdrowia. Farm pol, 70(7), 363-366.
- Mońka, I., & Wiechuła, D. (2017). Znaczenie cynku dla organizmu ludzkiego w aspekcie suplementacji tego pierwiastka. Annales Academiae Medicae Silesiensis, 71, 314-325.
- Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., & Charzewska, J. (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (Vol. 83). Warsaw, Poland: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny.
- Chruściel, P., & Kubasińska-Sajnóg, A. (2021). Charakterystyka oraz zastosowanie cynku w kosmetologii i dietetyce. Aesthetic Cosmetology and Medicine, 10(4), 189-193.
Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.