Jelitówka u dzieci i dorosłych — objawy, przyczyny i skuteczne leczenie

Pod nazwą „jelitówka” kryje się szereg zaburzeń układu pokarmowego spowodowanych infekcją. Choroba, zwana także grypą jelitową, może występować zarówno u dzieci, jak i dorosłych.

Objawy jelitówki to przede wszystkim:
   • wymioty, 
   • nudności,
   • ostra biegunka,
   • bóle brzucha,
   • gorączka,
   • osłabienie organizmu.

Groźną konsekwencją grypy jelitowej jest odwodnienie. Silne wymioty i biegunka prowadzą do ciągłego usuwania płynów i minerałów z organizmu. Jest to szczególnie niebezpieczne u dzieci, ponieważ bardzo szybko może u nich dojść do odwodnienia, a następnie do utraty przytomności.

Grypę jelitową może wywołać wiele różnych mikroorganizmów – wirusy, bakterie i pasożyty. U dzieci przeważają zatrucia pokarmowe wywołane wirusami. Najczęściej są to rotawirusy, które stanowią 30-35% zakażeń układu pokarmowego. Dzieci poniżej 6. miesiąca życia są szczególnie narażone na ciężki przebieg choroby.

U dorosłych nieżyt żołądkowo-jelitowy jest najczęściej spowodowany zakażeniem bakteryjnym. Zazwyczaj są to bakterie Salmonella spp., Campylobacter spp., Escherichia Coli i Staphylococcus aureus. Często do infekcji dochodzi po spożyciu zainfekowanego tymi bakteriami pokarmu.

Zatruciom pokarmowym sprzyja:
   • niewystarczająca higiena osobista, rzadkie mycie rąk i brak dezynfekcji często używanych przedmiotów, np. telefonu,
   • brak mycia surowych owoców i warzyw przed spożyciem, 
   • przyrządzanie jedzenia przez osoby zarażone, 
   • niehigieniczny sposób przyrządzania jedzenia,
   • kontakt z zakażonym zwierzęciem.

W leczeniu grypy jelitowej można wyróżnić następujące elementy:

   • nawodnienie organizmu

Podczas uciążliwej biegunki lub ciągłych wymiotów może dojść do poważnego odwodnienia organizmu. Należy zwrócić uwagę na częste spożywanie płynów, najlepiej wody mineralnej lub roztworu elektrolitów. Odwodnienie jest szczególnie niebezpieczne u dzieci, ponieważ może szybko prowadzić do groźnych skutków. Jeżeli maluch odmawia picia lub reaguje na napoje wymiotami, warto podawać mu płyn małymi ilościami przy użyciu łyżeczki.

   • leczenie biegunki

Jeżeli biegunce towarzyszą częste wizyty w toalecie (ponad 3 w ciągu dnia), to należy wdrożyć odpowiednie leczenie.

U dorosłych najczęściej wybieranym lekiem jest loperamid, który zmniejsza aktywność skurczową jelit, hamując tym samym biegunkę. Zaleca się przyjęcie 4 mg w pierwszej dawce (dwóch tabletek), a następnie 2 mg po każdym luźnym wypróżnieniu maksymalnie do 8 tabletek w ciągu dnia. Loperamid można stosować od 6. roku życia.

Innym lekiem, który może być stosowany także u dzieci od 2. roku życia, jest diosmektyt. Jest dostępny w postaci saszetek i zaleca się stosowanie 1-3 razy w ciągu dnia.

Przy bakteryjnych zakażeniach pokarmowych pomóc może nifuroksazyd, czyli substancja przeciwbakteryjna działająca tylko w przewodzie pokarmowym. Można go stosować od 6. roku życia.

Podczas zatrucia tradycyjnie stosuje się węgiel leczniczy. Działa adsorpcyjnie na bakterie i toksyny znajdujące się w jelitach i przyspiesza ich usuwanie. Zalecana dawka to 4 g węgla (do 13 tabletek jednorazowo) po każdym luźnym wypróżnieniu. Można go stosować od 12. roku życia.

Probiotyki mogą stanowić dodatkową terapię zatruć pokarmowych. W biegunkach zaleca się stosowanie szczepów Lactobacillus rhamnosus GG lub drożdży Saccharomyces boulardii.

   • leczenie wymiotów

Gdy pojawią się wymioty i nudności, można zastosować tabletki z dimenhydrynatem. Jest to lek wskazany w chorobie lokomocyjnej, jednak można go z powodzeniem podać na wymioty różnego pochodzenia. Można go stosować już od 6. roku życia.

Przy nudnościach pomocne będą także napary lub krople z imbirem. Krople imbirowe można podawać dzieciom od 3. roku życia. Stosuje się je w ilości do 15 kropli na łyżkę wody.

   • działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

W niektórych przypadkach jelitówce towarzyszą gorączka i dolegliwości bólowe. Zarówno u dorosłych, jak i u dzieci na gorączkę można podać paracetamol lub ibuprofen w odpowiedniej dla wieku i masy ciała dawce.

W przypadku silnych bólów brzucha towarzyszących grypie jelitowej można zastosować lek rozkurczowy, na przykład drotawerynę.

Objawy grypy jelitowej, takie jak biegunka czy wymioty, zazwyczaj mijają samoistnie w ciągu kilku dni. Kiedy jednak powinniśmy zwrócić się po pomoc lekarską?

Do lekarza należy się skierować, jeśli:
   • objawy jelitówki trwają dłużej niż 5 dni u dorosłych lub przekraczają 24 godziny u dzieci,
   • pojawia się gorączka powyżej 39°C,
   • utrzymuje się silny, kłujący ból brzucha,
   • pojawiają się objawy odwodnienia, czyli rzadkie oddawanie moczu, uciążliwa suchość w ustach, senność lub pobudzenie (u dzieci może pojawić się płacz i drażliwość),
   • u dziecka występuje ostra biegunka rotawirusowa,
   • obecna jest krew lub śluz w kale. 

Bibliografia:
   1. Tuszyński, P. K. (2020). Leki pierwszego wyboru. Wydawnictwo Farmaceutyczne.
   2. Gładysz, A., Pazgan-Simon, M., & Fleischer, K. (2006). Zatrucia pokarmowe–problem stale ważny w codziennej praktyce. Przewodnik lekarza, 8, 78-88.
   3. Buda, P., & Książyk, J. (2010). Ostra biegunka u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6(4), 275-282.
   4. Czerwionka-Szaflarska, M., & Adamska, I. (2009). Ostra biegunka u dzieci-najnowsze wytyczne. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 3, No. 6, pp. 431-438).
 

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka