Probiotyk – kiedy należy go podawać?

Probiotyki towarzyszą nam w przypadku większych chorób, a mimo to nierzadko mamy problem z jednoznacznym określeniem ich sposobu działania. Nazywane „dobrymi bakteriami”, stanowią mieszankę drożdży oraz żywych kultur bakterii. Przyjmujemy je z bardzo prostej przyczyny – odbudowują mikroflorę naszych jelit oraz przewód pokarmowy, który mógł ulec uszkodzeniu z powodu stosowania antybiotyku. Do najczęściej stosowanych probiotyków zalicza się Lactobacillus, czyli bakterie kwasu mlekowego, a także drożdże Saccharomyces boulardii oraz bakterie Bifidobacterium. Co ciekawe, sama nazwa probiotyk pochodzi z łaciny, w której zwrot „pro bios” oznacza „dla życia”.

Przed antybiotykiem czy po jego zażyciu?

Ponieważ probiotyki przepisywane są najczęściej wraz z antybiotykami, logiczna jest dla pacjenta korelacja zachodząca pomiędzy tymi dwoma medykamentami. Bardzo często pojawia się jednak zasadniczy dylemat: czy probiotyk należy stosować przed zażyciem antybiotyku, czy dopiero po jego zażyciu? Jaka kolejność jest tą właściwą, najlepszą dla ludzkiego organizmu, a tym samym pozwalającą jak najszybciej zwalczyć obecność wirusa w naszym organizmie? Poszukajmy odpowiedzi na tak zadane pytanie.

Jak działają antybiotyki?

W pierwszej kolejności przyjrzyjmy się bliżej temu, jaki jest wpływ antybiotyków na ciało człowieka. Nie ulega wątpliwości, że pomagają one zwalczyć bakterie chorobotwórcze, występujące w organizmie. To właśnie dzięki wprowadzeniu do użytku antybiotyków na całym świecie w znacznym stopniu spadła liczba nie tylko zachorowań, ale i umieralności. Niestety, badania dowodzą, że oprócz bakterii chorobotwórczych antybiotyki atakują także te bakterie, które pozytywnie wpływają na nasz organizm. W efekcie dochodzi do zaburzenia mikroflory bakteryjnej w jelitach i powstania tzw. stanu dysbiozy jelit.

Kiedy należy stosować probiotyki?

Sposób przyjmowania probiotyków jest niezwykle istotny, jeśli weźmiemy pod uwagę możliwość zwalczenia przez antybiotyk także korzystnych szczepów bakterii. Z tego właśnie powodu zalecane jest odpowiednie podejście do zażywania probiotyku, w zależności od jego składu. I tak preparaty, które zawierają szczepy bakterii o potwierdzonym działaniu prozdrowotnym dla naszego organizmu, powinny być przez pacjenta przyjmowane około dwóch godzin przed przyjęciem antybiotyku. Część pacjentów decyduje się na zażywanie najpierw antybiotyku, a dopiero po godzinie czy dwóch przyjęcie dawki probiotyku, istotne jednak jest przede wszystkim zachowanie odpowiednio długiego odstępu czasu. Takie działania pozwala bowiem antybiotykowi wytępić wyłącznie niechciane przez nasz organizm bakterie, w innym przypadku wpłynie on także na pozytywne żywe kultury bakterii zawarte w probiotyku. Istnieje także trzecie rozwiązanie – zakup probiotyków, w których skład wchodzą szczepy drożdży. Tego typu preparaty mają tę zaletę, że antybiotyk nie wchodzi w reakcje z drożdżami, dzięki czemu probiotyki mogą być przyjmowane równocześnie z zapisanym lekarstwem.

Co więcej, jak zostało już wspomniane, probiotyki przede wszystkim przyjmowane są przez pacjentów w okresie antybiotykoterapii, warto jednak pamiętać o tym, by kontynuować ich przyjmowanie także po zakończeniu tego procesu. Powód jest oczywisty – podczas gdy terapia antybiotykowa trwa zaledwie tydzień, mikroflora bakteryjna naszych jelit może odbudowywać się nawet przez kilka miesięcy. Zwykle jednak wystarczy stosować probiotyki o tydzień dłużej niż przepisany przez lekarza antybiotyk.

Probiotyki – sposób przechowywania

Kolejną kwestią, na jaką warto zwrócić uwagę w przypadku probiotyków, jest sposób ich przechowywania. Nie ma bowiem jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy probiotyki muszą być przechowywane w lodówce. Wytyczne dotyczące sposobu postępowania z danym probiotykiem znajdziemy natomiast na dołączonej do niego ulotce, dlatego warto zaznajomić się z jej treścią, by zadbać o prawidłowe przechowywanie - a tym samym działanie - zażywanego przez nas probiotyku. Tylko w ten sposób zapewnimy właściwą skuteczność preparatu, który ma nas wesprzeć w odbudowie naszego układu odpornościowego i mikroflory jelit.

Probiotyki czy prebiotyki?

Nie sposób nie wspomnieć także o różnicach pomiędzy omawianymi powyżej probiotykami a prebiotykami. Wbrew pozorom bowiem mowa o dwóch różnych preparatach, mających odmienne zastosowanie. O ile probiotyki służą odbudowie flory bakteryjnej w jelitach i stosowane są w trakcie oraz po zakończeniu antybiotykoterapii, o tyle w przypadku prebiotyków sytuacja wygląda nieco inaczej. Są to bowiem substancje, których podstawowym zadaniem jest ułatwienie kolonizacji jelit prawidłową florą bakteryjną tej części układu pokarmowego. Innymi słowy, prebiotyki stanowią w pewnym sensie pokarm dla probiotyków, ponieważ składają się z zawartych w przyjmowanej przez nas żywności substancji, które sprzyjają rozwojowi flory bakteryjnej.

Wśród prebiotyków znajdziemy między innymi węglowodany, które nie są trawione przez nasz organizm, takie jak wielonasycone kwasy tłuszczowe, polifenole, oligofruktoza, inulina, fruktooligosacharydy i galaktooligosacharydy oraz koniugowany kwas linolowy. Aby ułatwić stosowanie zarówno probiotyków, jak i prebiotyków, można skorzystać z gotowego preparatu, jakim jest synbiotyk – połączenie obu tych preparatów w jeden, co pozwala organizmowi pacjenta przyjąć zarówno dawkę dobrych dla jego flory drobnoustrojów, jak i pokarmu, jakim będą się żywiły w jelitach.

Czy forma probiotyku ma znaczenie?

Podczas wizyty w aptece niejednokrotnie możemy się przekonać o szerokiej dostępności probiotyków oraz różnych ich rodzajach. Warto w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na skład takiego preparatu, znajdziemy bowiem zarówno jednoszczepowe probiotyki (z jedną, ściśle określoną bakterią), jak i preparaty wieloszczepowe, które będąc mieszanką kilku rodzajów bakterii, wykazują większą skuteczność działania. Kolejnym aspektem, na jaki warto zwrócić uwagę, jest liczba bakterii, zawartych w danym preparacie – zaleca się, by w dziennej porcji probiotyku znajdowało się od 10 do 15 miliardów bakterii.

Wreszcie, dostępne na rynku preparaty przyjmują różne postaci - płynną, preparatu w saszetkach lub kapsułki do połknięcia. Wybór należy do pacjenta, jednak najczęściej stosuje się probiotyk w postaci płynnej, ponieważ proces jego wchłaniania następuje już w jamie ustnej, dzięki czemu o wiele szybciej rozpoczyna on swoje dobroczynne działanie.

Bibliografia

1. H. Szajewska, „Probiotyki w Polsce - kiedy, jakie i dlaczego?”, Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 1 (2010): 1-9.
2. I. Węgielska, J. Suliburska, „Wpływ leków na mikroflorę jelitową”, Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 7. No. 1. 2016.
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7696078/ [data dostępu: 12.12.2022]
4. B. Rodgers, K. Kirley, A.Mounsey, PURLs: prescribing an antibiotic? Pair it with probiotics. J Fam Pract. 2013;62(3):148-150.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka