Szczepienia przeciw grypie osób z chorobami sercowo-naczyniowymi

Choroby układu krążenia pozostają główną przyczyną zgonów na świecie, odpowiadając za ponad 17 milionów zgonów rocznie, a według szacunków liczba ta ma wzrosnąć do ponad 24 milionów do 2030 roku.

Grypa wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych (takich jak zawał mięśnia sercowego, udar mózgu czy zaostrzenie niewydolności serca) oraz zwiększonym ryzykiem zgonów z różnych przyczyn u pacjentów z chorobami układu krążenia. Wykazano, że zakażenie grypą może wielokrotnie zwiększać ryzyko udaru mózgu oraz zawału mięśnia sercowego. Zakażenie grypą prowadzi do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej i prozakrzepowej, co może powodować destabilizację blaszek miażdżycowych.

Coroczne epidemie grypy prowadzą do znacznych wzrostów liczby przypadków zdarzeń sercowo-naczyniowych i zgonów. Od 2010 roku Center for Disease Control and Prevention (CDC) szacuje, że w Stanach Zjednoczonych każdego roku z powodu grypy dochodzi do 140 do 810 tys. hospitalizacji oraz od 12 do 61 tys. zgonów.

Jedno z badań przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii wykazało, że ryzyko zawału serca i udaru mózgu było znacznie wyższe po rozpoznaniu infekcji dróg oddechowych. Ryzyko było najwyższe w ciągu pierwszych trzech dni po postawieniu diagnozy, a następnie stopniowo malało w ciągu kolejnych tygodni. Związek ten został później potwierdzony w innych badaniach, w których diagnozowano konkretnie zakażenie wirusem grypy za pomocą testów laboratoryjnych, wykazując 6–10-krotnie wyższe ryzyko zawału serca w ciągu tygodnia od infekcji wirusem grypy oraz 3–8-krotnie wyższe ryzyko udaru mózgu przez kilka tygodni po infekcji.

W licznych badaniach obserwacyjnych i prospektywnych przeprowadzonych na populacjach wysokiego ryzyka wykazano, że szczepienie przeciw grypie chroni przed zdarzeniami sercowo-naczyniowymi i mózgowo-naczyniowymi. . Szczepienie przeciw grypie wiąże się z mniejszym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych, niezależnie od poziomu ryzyka sercowo-naczyniowego.

Poziom wyszczepienia wśród pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi pozostaje niezadowalający. Epidemiologia ostrych zdarzeń sercowo-naczyniowych, takich jak zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu i śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych odzwierciedla sezonowość grypy. Zwiększona śmiertelność zimowa z powodu zdarzeń sercowo-naczyniowych przypada na szczyt zachorowań na grypę, a ten związek wydaje się być szczególnie silny u osób starszych. Ale infekcja wirusem grypy może negatywnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy nawet u zdrowych osób. Badania eksperymentalne i obserwacyjne wykazały, że zakażenie wirusem grypy może powodować bezpośrednie zmiany w sercu o różnym nasileniu - od bezobjawowych nieprawidłowości w elektrokardiogramie, poprzez zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, aż po zawał mięśnia sercowego. 

Grypa może również wywoływać efekty ogólnoustrojowe poprzez zwiększoną produkcję cytokin zapalnych i zmiany prozakrzepowe, które są przyczyną zwiększonej liczby hospitalizacji z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Powszechne szczepienia przeciw grypie mają na celu ochronę osób narażonych na ciężki przebieg choroby oraz zmniejszenie obciążenia systemu opieki zdrowotnej w okresie jesienno-zimowym poprzez ograniczenie zachorowalności na grypę.

W Stanach Zjednoczonych ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices) rekomenduje szczepienia wszystkich osób z chorobami sercowo-naczyniowymi jako grupy priorytetowej. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca coroczne szczepienia przeciw grypie u wszystkich pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi. Szczególnej uwagi wymagają chorzy w wieku podeszłym, ponieważ są oni podwójnie narażeni na poważne konsekwencje zakażenia grypą. 

W grupie chorych powyżej 60. roku życia zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Polskiego Towarzystwa Gerontorologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Wakcynologii należy stosować szczepionkę przeciw grypie o zwiększonej dawce antygenu. 

Randomizowane badanie kliniczne dotyczące skuteczności szczepionki wysokodawkowej przeciw grypie przeprowadzone z udziałem około 32 tys. osób w wieku ≥65 lat wykazało, że jest ona bardziej immunogenna i o 24% bardziej skuteczna niż szczepionka w standardowej dawce w tej populacji. Ponadto zmniejszyła ryzyko poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych i oddechowych o 17,7%, zapalenia płuc o 39,8% oraz ostrej niewydolności serca o 24%.

Pamiętajmy o zalecaniu szczepień przeciw grypie pacjentom kardiologicznym. Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną takie działania ratują życie tym pacjentom oraz chronią ich przed długotrwałymi następstwami zdarzeń sercowo-naczyniowych. 

Źródła:
● Bhugra P, Grandhi GR, Mszar R, Satish P, Singh R, Blaha M, Blankstein R, Virani SS, Cainzos-Achirica M, Nasir K. Determinants of Influenza Vaccine Uptake in Patients With Cardiovascular Disease and Strategies for Improvement. J Am Heart Assoc. 2021 Aug 3;10(15):e019671. doi: 10.1161/JAHA.120.019671. Epub 2021 Jul 28. PMID: 34315229; PMCID: PMC8475658.
● Christensen DM, Jørgensen SMB, El-Chouli M, Phelps M, Schjerning AM, Sehested TSG, Gerds T, Sindet-Pedersen C, Biering-Sørensen T, Torp-Pedersen C, Schou M, Gislason G. Seasonal influenza vaccine uptake among patients with cardiovascular disease in Denmark, 2017-2019. Eur Heart J Qual Care Clin Outcomes. 2023 Aug 7;9(5):474-481. doi: 10.1093/ehjqcco/qcac049. PMID: 35953403; PMCID: PMC10405130.
● Davidson JA, Banerjee A, Douglas I, Leyrat C, Pebody R, McDonald HI, Herrett E, Forbes H, Smeeth L, Warren-Gash C. Primary prevention of acute cardiovascular events by influenza vaccination: an observational study. Eur Heart J. 2023 Feb 14;44(7):610-620. doi: 10.1093/eurheartj/ehac737. PMID: 36537199; PMCID: PMC9925273.
● Macias AE, McElhaney JE, Chaves SS, Nealon J, Nunes MC, Samson SI, Seet BT, Weinke T, Yu H. The disease burden of influenza beyond respiratory illness. Vaccine. 2021 Mar 15;39 Suppl 1:A6-A14. doi: 10.1016/j.vaccine.2020.09.048. Epub 2020 Oct 9. PMID: 33041103; PMCID: PMC7545338.
● Warren-Gash C, Blackburn R, Whitaker H, McMenamin J, Hayward AC. Laboratory-confirmed respiratory infections as triggers for acute myocardial infarction and stroke: a self-controlled case series analysis of national linked datasets from Scotland. Eur Respir J. 2018 Mar 29;51(3):1701794. doi: 10.1183/13993003.01794-2017. PMID: 29563170; PMCID: PMC5898931.
● DiazGranados CA, Dunning AJ, Kimmel M, Kirby D, Treanor J, Collins A, Pollak R, Christoff J, Earl J, Landolfi V, Martin E, Gurunathan S, Nathan R, Greenberg DP, Tornieporth NG, Decker MD, Talbot HK. Efficacy of high-dose versus standard-dose influenza vaccine in older adults. N Engl J Med. 2014 Aug 14;371(7):635-45. doi: 10.1056/NEJMoa1315727. PMID: 25119609.

MAT-PL-2401558-1.0-07/2024