Co warto wiedzieć o grypie?

Co to jest grypa?

Grypa to ostra choroba zakaźna dróg oddechowych, która wywoływana jest przez RNA – wirusy grypy należące do rodziny Ortomyxoviridae. Wyróżniamy cztery typy wirusa grypy: A, B, C oraz D. Największą liczbę zakażeń u ludzi powodują wirusy grypy typu A i B, z czego ten pierwszy jest najgroźniejszy dla człowieka i stanowi najczęstszą przyczynę epidemii na świecie. Wirus grypy typu A atakuje także zwierzęta, takie jak ptaki, świnie i konie, a w wyniku mutacji powstają nowe podtypy wirusa, które niestety przyczyniają się do groźnych pandemii u ludzi. Wirus grypy typu B wywołuje grypę o łagodniejszym przebiegu, a zakażenia występują wyłącznie u ludzi. W przypadku wirusa typu C do epidemii dochodzi sporadycznie. Wirus ten głównie wywołuje infekcje u dzieci, a zwierzęta nie stanowią jego rezerwuaru. Czwarty typ wirusa to typ D, który powoduje zakażenia jedynie u zwierząt.

Grypa - objawy

Wirus grypy przenoszony jest drogą kropelkową, a okres wylęgania się zazwyczaj wynosi od 5 do 7 dni, ale może ulec wydłużeniu. Jednym z głównych objawów grypy jest wysoka gorączka (38,5-39ºC), której towarzyszą dreszcze, uczucie rozbicia oraz bóle mięśniowo-stawowe, bóle głowy i gałek ocznych. W przebiegu choroby występuje również suchy, męczący kaszel, który utrudnia zasypianie. Do innych objawów możemy zaliczyć ból gardła, który nasila się podczas kaszlu oraz wodnisty katar. Warto zaznaczyć, że objawy u osób starszych oraz dzieci mogą znacznie odbiegać od tych typowo charakterystycznych dla choroby. U dzieci w pierwszej fazie zakażenia występują objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak wymioty, nudności, biegunka i ból brzucha, a dopiero w kolejnym etapie pojawiają się objawy charakterystyczne dla grypy. U osób powyżej 65. roku życia nawet u 50% chorych grypa może przebiegać bezobjawowo. 

Do objawów występujących w ciężkim przebiegu grypy, który wymaga hospitalizacji zaliczamy:

• gorączkę powyżej 40ºC, która utrzymuje się powyżej 3 dni,
• skąpomocz,
• odwodnienie,
• duszności
• spłycenie oddechu,
• krwioplucie,
• zaburzenia świadomości.
   

Grypa - grupy ryzyka 

Do grup ryzyka ciężkiego przebiegu grypy zaliczamy:

• osoby powyżej 65. roku życia,
• dzieci poniżej 5. roku życia,
• kobiety w ciąży (szczególnie w I trymestrze i w okresie połogu),
• osoby ze współistniejącymi chorobami, takimi jak astma, cukrzyca, choroby serca,
• osoby z chorobami nerek i wątroby,
• osoby nadużywające alkoholu,
• osoby otyłe,
• osoby z upośledzoną odpornością nabytą i wrodzoną.

Grypa - powikłania

Do powikłań pogrypowych zaliczamy:

• zapalenie płuc,
• zapalenie oskrzeli i oskrzelików,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie zatok obocznych nosa,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• ciężka niewydolność serca,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie nerek,
• zgon.

Grypa - diagnostyka

Diagnoza stawiana jest na podstawie charakterystycznych objawów klinicznych. W celu potwierdzenia zakażenia wirusem grypy można wykonać testy diagnostyczne. Najskuteczniejszą z metod jest polimerazowa reakcja łańcuchowa z odwrotną transkryptazą tzw. RT-PCR. Warto wspomnieć także o szybkich testach diagnostycznych RIDT (rapid influenza diagnostic test), które służą do wykrywania wirusów grypy zarówno typu A, jak i B. Niestety testy te charakteryzują się czułością w granicach 50-60%, co oznacza, że ujemny wynik nie wyklucza zakażenia. Ponadto można także wykonać testy serologiczne, których celem jest wykrycie przeciwciał przeciwko wirusowi grypy. Dodatkowo dzięki tego typu testom można ocenić odporność organizmu po zakażeniu lub po podaniu szczepionki. 

Jak zapobiegać zakażeniom wirusem grypy?

Wśród metod, które mogą uchronić nas przed zakażeniem wirusem grypy zaliczamy:

• szczepienia przeciw grypie, które powinny być powtarzane każdego roku,
• częste mycie rąk,
• zasłanianie nosa i ust chusteczką higieniczną podczas kaszlu i kichania,
• używanie jednorazowych chusteczek higienicznych,
• częste wietrzenie pomieszczeń,
• unikanie kontaktu z osobami zakażonymi,
• unikanie zatłoczonych miejsc w okresie wzrostu zachorowań.

Leczenie grypy

Leczenie objawowe

W leczeniu objawowym grypy wskazane jest stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, takich jak paracetamol, a także niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które dodatkowo wykazują działanie przeciwzapalne, m.in. ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, diklofenak oraz naproksen. W sytuacji, gdy wystąpi uporczywy, suchy kaszel można zastosować preparaty przeciwkaszlowe, zawierające w swoim składzie butamirat, lewodropropizynę, bromowodorek dekstrometorfanu. Męczący kaszel może spowodować podrażnienie błony śluzowej gardła, a więc warto sięgnąć po preparaty o działaniu nawilżającym w formie syropu lub pastylek do ssania m.in. z porostem islandzkim lub korzeniem prawoślazu. W przypadku wystąpienia kataru ulgę przyniosą krople z oksymetazoliną lub ksylometazoliną, które działają obkurczająco na naczynia krwionośne oraz zmniejszają obrzęk błony śluzowej nosa. W leczeniu kataru skuteczne mogą także okazać się inhalacje z soli fizjologicznej za pomocą nebulizatora. Warto wspomnieć także o inhalacjach parowych olejkami eterycznymi, takimi jak eukaliptusowy, z drzewa herbacianego oraz tymiankowy. Olejków eterycznych nie wolno stosować w nebulizatorach, ponieważ może prowadzić to do skurczu oskrzeli. Ponadto do płukania nosa i zatok można zastosować izotoniczną wodę morską, która nawilży oraz oczyści nos lub hipertoniczną, która działa udrażniająco na zatkany nos. W leczeniu stanów zapalnych gardła można zastosować pastylki do ssania zawierające flurbiprofen, salicylan choliny, benzydaminę. Na koniec warto dodać, że w przypadku wystąpienia grypy bardzo ważne są: odpoczynek, leżenie w łóżku oraz picie odpowiedniej ilości płynów. 

Leczenie przyczynowe

Leczenie przyczynowe polega na podawaniu leków o działaniu przeciwwirusowym, do których należą inhibitory neuramidazy (oseltamiwir, zanamiwir) oraz pochodne adamantanu (amantadyna, rimantadyna). Warto podkreślić, że druga grupa leków, czyli pochodne adamantanu, powoduje liczne działania niepożądane ze strony układu pokarmowego i centralnego układu nerwowego. Należy zaznaczyć, że leki przeciwwirusowe są skuteczne, gdy zostaną podane w początkowej fazie choroby. Terapię należy rozpocząć do 48 godzin od pojawienia się objawów grypy, a tego typu leczenie zmniejsza ryzyko powikłań. Wyżej wymienione preparaty są w Polsce wydawane wyłącznie na receptę. W przypadku wystąpienia grypy nie należy stosować antybiotyków, ponieważ działają one na bakterie, a nie na wirusy. 
 

Bibliografia

1. Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A. Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci. Lek w Polsce 2019; 29 (11/12): 23-27.
2. Cendal I., Franczak B., Naumowicz A. Historia grypy na świecie.
3. Kałucka S., Grypa – etiologia, epidemiologia, prewencja i leczenie w 2020 roku, „Geriatria” (2020); 14: 107-117.
4. Szymczuk E., Woźniak-Kosek A., Grypa. Lekarz Wojskowy 2019; 97(4): 357–365.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.