Zgaga – przyczyny, objawy, domowe sposoby i leczenie

Przyczyną zgagi jest cofanie się treści pokarmowej i kwasu solnego z żołądka do przełyku, czyli refluks żołądkowo-przełykowy. Dochodzi do niego z powodu nieprawidłowego działania mięśnia położonego pomiędzy przełykiem a żołądkiem, zwanego dolnym zwieraczem przełyku. Objawy zgagi występują, bo kwas solny działa drażniąco na nabłonek przełyku.

Powodem zgagi pojawiającej się sporadycznie jest zazwyczaj błąd w odżywianiu lub nieprawidłowy styl życia. Częste i nasilone objawy są natomiast typową oznaką choroby refluksowej przełyku. Zgaga jest także często obserwowana u kobiet w ciąży. W pierwszym trymestrze dolegliwości wynikają ze zmian hormonalnych mających wpływ na dolny zwieracz przełyku, a w drugim i trzecim – z ucisku powiększającej się macicy na żołądek. 

Choroba refluksowa przełyku to schorzenie układu pokarmowego o przewlekłym charakterze. Choroba jest rozpoznawana, jeśli zgaga pojawia się przynajmniej od 3 miesięcy, co najmniej 2 razy w tygodniu.

Oprócz zgagi częstymi objawami choroby refluksowej są puste odbijania i uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku. Chorzy skarżą się też na kwaśne odbijania, nadkwasotę i ból górnej części brzucha. Niekiedy objawy obejmują też ból w klatce piersiowej naśladujący pochodzenie sercowe, kaszel, chrypkę czy nieprzyjemne uczucie w gardle. 

Nieleczona GERD pogorsza jakość życia i może prowadzić do powikłań. 

Ze zgagą można walczyć przy użyciu metod niefarmakologicznych i leków. Do tych pierwszych należy wprowadzenie zmian w stylu życia i w diecie. Za najważniejsze z nich uważa się unormowanie masy ciała i rzucenie palenia. 

Pomocne może być również uniesienie wezgłowia łóżka i spanie w pozycji półleżącej na lewym boku. Trzeba też zrezygnować z szybkiego spożywania posiłków oraz aktywności fizycznej i przejadania się tuż przed snem (kolację powinno się zjeść najpóźniej 3 godziny przed pójściem spać). Należy się również wystrzegać ubrań mocno uciskających w pasie oraz dźwigania ciężarów. 

Nie powinno się także stosować preparatów z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W porozumieniu z lekarzem prowadzącym warto też dokonać weryfikacji innych zażywanych preparatów, bo niektóre z nich (np. doustne środki antykoncepcyjne, leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym, chorobie wieńcowej i chorobach płuc) mogą sprzyjać refluksowi żołądkowo-przełykowemu.

Zapobieganie zgadze polega też na dokonaniu modyfikacji w jadłospisie. Trzeba unikać produktów, które nasilają dolegliwości. Nie ma jednej, uniwersalnej listy pokarmów wywołujących zgagę. Najczęściej zaleca się rezygnację z czekolady, tłustych i ostrych potraw, kofeiny, napojów gazowanych i alkoholu. Zgaga może też występować po zjedzeniu pomidorów, czosnku, cebuli czy owoców cytrusowych.

Na palenie w przełyku pomagają także leki dostępne bez recepty. Doraźną ulgę przynosi zastosowanie wybranego preparatu zobojętniającego kwas żołądkowy. Do tej grupy należą leki zawierające związki glinu, magnezu, wapnia i kwasu alginowego. 

Ponadto dostępne są leki hamujące wydzielanie kwasu solnego. Należą do nich preparaty z grupy antagonistów receptora H2 (famotydyna) oraz inhibitorów pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol). Nie zaleca się długotrwałego przyjmowania leków na zgagę bez konsultacji z lekarzem.

U kobiet w ciąży preferowane jest leczenie metodami niefarmakologicznymi. Leki można stosować jedynie po konsultacji ze specjalistą i ściśle według jego zaleceń.

W przypadku nieskuteczności powyższych metod i nawracania zgagi, należy skonsultować się ze specjalistą. 

Niezwłocznej wizyty lekarskiej wymaga pojawienie się objawów, takich jak:
   • niezamierzona utrata masy ciała;
   • bóle brzucha budzące ze snu;
   • krwawienie z przewodu pokarmowego;
   • powtarzające się wymioty;
   • niedokrwistość (anemia) z niedoboru żelaza;
   • żółtaczka;
   • trudności z połykaniem;
   • guz w nadbrzuszu.

Warto dodać, że objawy zgagi bywają mylone z symptomami choroby wieńcowej. Trzeba pamiętać, że ból wieńcowy jest związany z wysiłkiem lub z wyjściem na zimne powietrze. Zgaga natomiast występuje zazwyczaj po posiłku lub po schylaniu się. 

Źródła:
   1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50665,zgaga (dostęp 06.10.2023)
   2. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/62381,jak-zapobiegac-zgadze-jakie-leki-bez-recepty-moge-bezpiecznie-zazywac (dostęp 06.10.2023)
   3. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/przelyk/50731,choroba-refluksowa-przelyku-refluks (dostęp 06.10.2023)
   4. https://podyplomie.pl/medycyna/28505,zgaga (dostęp 06.10.2023)
   5. https://podyplomie.pl/medycyna/30873,zgaga-pierwsze-kroki-w-edukacji-chorego-diagnostyce-i-leczeniu (dostęp 06.10.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka