Dieta obniżająca cholesterol – jak obniżyć wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów?

Aby wyjaśnić, czym jest dyslipidemia, należy najpierw poznać pojęcie lipidów. Lipidy, a w zasadzie lipoproteiny, są zbudowane z tłuszczów oraz białek i ich rolą jest transport cholesterolu do różnych tkanek organizmu. Cholesterol jest potrzebny do budowy ścian komórkowych i wykorzystywany jest w produkcji hormonów i kwasów żółciowych. Wyróżnia się kilka rodzajów lipoprotein: chylomikrony, lipoproteiny o bardzo małej gęstości – VLDL, małej gęstości – LDL (zwane też „złym cholesterolem”) oraz dużej gęstości – HDL (nazywane potocznie „dobrym cholesterolem”). Stężenie lipoprotein LDL jest bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój miażdżycy. Z kolei lipoproteiny HDL wyłapują nadmiar cholesterolu w organizmie i transportują go do wątroby, gdzie ulega dalszym przemianom. Dyslipidemią nazywamy zatem zaburzenia którejkolwiek z frakcji lipidów i/lub lipoprotein w osoczu krwi. Wyróżnia się kilka rodzajów dyslipidemii:

• hipercholesterolemia,
• hipertriglicerydemia,
• dyslipidemia aterogenna.

Hipercholesterolemia charakteryzuje się występowaniem podwyższonego stężenia cholesterolu całkowitego ≥ 190 mg/dl (≥ 5,0 mmol/l) lub/i zbyt wysokim stężeniem cholesterolu LDL (prawidłowy poziom cholesterolu LDL wyznacza się indywidualnie w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego).

Wśród dyslipidemii wyróżnia się również hipertrójglicerydemię oraz dyslipidemię aterogenną. Pierwszą z nich możemy podzielić ze względu na występujące stężenie triglicerydów:

• triglicerydemia umiarkowana - < 150 mg/dl (> 1,7 mmol/l),
• ciężka triglicerydemia - ≥ 800 mg/dl (≥ 9 mmol/l).

Z kolei dyslipidemia aterogenna cechuje się występowaniem w osoczu krwi stężenia triglicerydów ≥ 150 mg/dl (≥ 1,7 mmol/l), niskiego stężenia HDL-C (< 40 mg/dl [< 1 mmol/l] i < 48 mg/dl [< 1,2 mmol/l] u kobiet) oraz obecnością w surowicy nieprawidłowych cząsteczek LDL, tak zwanych małych gęstych LDL.

Dieta obniżająca cholesterol – dlaczego jest ważna?

Jeśli wystąpi u nas podwyższony poziom cholesterolu lub/i trójglicerydów, zwiększa się ryzyko wystąpienia poważnych chorób układu krążenia, w tym miażdżycy, nadciśnienia tętniczego krwi, choroby niedokrwiennej serca, zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu. Na szczęście, są to czynniki, które można modyfikować dzięki odpowiedniemu sposobowi żywienia.

Na czym polega dieta na obniżenie cholesterolu?

W przypadku wystąpienia dyslipidemii ze współtowarzyszącą nadwagą lub otyłością najważniejszym celem dietoterapii jest redukcja masy ciała do wartości prawidłowych. Odchudzanie należy przeprowadzić w bezpieczny sposób, stosując pełnowartościową i zbilansowaną dietę, dzięki której kilogramy będą spadać w tempie ok. 0,5-1% masy ciała tygodniowo.
Kolejnym bardzo ważnym elementem diety na wysoki cholesterol jest ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych i trans oraz cholesterolu. W tym celu należy zastąpić produkty z dużą zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych (np. masło, smalec, olej kokosowy i palmowy) olejami bogatymi w jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, m.in. oliwą z oliwek, olejem rzepakowym, lnianym, kukurydzianym, słonecznikowym, sojowym lub z krokosza barwierskiego. Warto również wdrożyć do swojej diety ryby (szczególnie tłuste: śledź, łosoś, makrela, halibut, szprotka, sardynki), niesolone pestki, orzechy, nasiona (siemię lniane, nasiona chia, pestki dyni) oraz awokado. Należy również ograniczyć spożycie produktów wysokoprzetworzonych, takich jak twarde margaryny, produkty typu fast food, ciasta, ciasteczka, batony, krakersy, pączki, paluszki, zupy i sosy w proszku.
W diecie zmniejszającej cholesterol nie powinno zabraknąć też błonnika pokarmowego, który występuje w owocach, warzywach, roślinach strączkowych i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Ważne jest również wprowadzenie regularnej i umiarkowanej aktywności fizycznej, która może pomóc w obniżeniu stężenia cholesterolu.

Wysoki poziom trójglicerydów – najważniejsze elementy diety

Osoby, które mają podwyższone stężenie trójglicerydów, poza powyższymi zaleceniami powinny dodatkowo ograniczyć spożywanie alkoholu, sacharozy, fruktozy oraz węglowodanów wysokoprzetworzonych (np. białe pieczywo, wyroby cukiernicze, zwykły makaron). Do zwiększenia stężenia „dobrego” cholesterolu HDL przyczynia się również zaprzestanie palenia papierosów, pod warunkiem, że zapobiega się przyrostowi masy ciała.

Dieta na obniżenie cholesterolu – co jeść, a czego unikać?

Jaka jest najlepsza dieta na obniżenie cholesterolu? W badaniach szczegółowo zostały przebadane dwa modele żywienia. Pierwszym z nich jest dieta DASH, która zakłada zmniejszenie spożycia tłuszczów nasyconych, cholesterolu i soli. Z kolei druga – dieta śródziemnomorska – uważana jest za najzdrowszy sposób odżywiania. Wykazano jej pozytywny wpływ w profilaktyce i leczeniu otyłości, cukrzycy typu 2 oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Bibliografia:

1. Szymański F i wsp. Rekomendacje dotyczące leczenia dyslipidemii w Polsce — III Deklaracja Sopocka Interdyscyplinarne stanowisko grupy ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo- -Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Choroby Serca i Naczyń 2018, 15(4), s. 199–210
2. Wytyczne ESC 2021 dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej. Kardiologia Polska, Vol 79, Supp. V (2021): Zeszyty Edukacyjne 5/2021.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka