Daj sobie siłę – zadbaj o odporność!

Witamina D3

Witamina D3 reguluje homeostazę wapniową oraz odgrywa kluczową rolę w metabolizmie kostnym. W ostatnich latach udowodniono także prozdrowotny wpływ na układ immunologiczny. Bardzo ważne jest jej działanie na odporność nieswoistą i humoralną. Jak wiadomo głównym źródłem witaminy D3 jest nasza skóra. Synteza tej jakże ważnej witaminy dla naszego zdrowia odbywa się w keratocytach pod wpływem promieni UV. To endogenne źródło pokrywa aż 90% zapotrzebowania. Dostarczanie witaminy D3 z pokarmem stanowi jej uboższe źródło. Społeczeństwo polskie boryka się z niedoborem witaminy D3 ze względu na szerokość geograficzną, w której znajduje się nasz kraj. Największy niedobór przypada w zimie oraz wczesną wiosną, a najmniejszy latem. Należy podkreślić, że niedobór witaminy zwiększa się wraz z wiekiem, ponieważ procesy starzenia ograniczają zdolność skóry do jej syntezy. Z tego powodu witamina D3 powinna być suplementowana od października do marca. Rekomendowana dawka witaminy D3 u osób zdrowych to 800-2000 j.m. dziennie.

Olej z wątroby rekina

Równie cenionym przez Indian i współczesną medycynę jest olej z wątroby rekina. Ma on właściwości immunostymulujące dzięki obecności alkilogliceroli, skwalenu oraz kwasów omega-3. Pobudza produkcję limfocytów, immunoglobulin oraz innych komórek wchodzących w skład układu odpornościowego. Skwalen zawarty w oleju z wątroby rekina wpływa na odbudowę komórek odpornościowych. Warto podkreślić, że olej z wątroby rekina zawdzięcza swoje właściwości immunomodulujące dzięki występujących w nim odpowiednim proporcjom alkilogliceroli oraz pozostałych składników aktywnych. 

Przeprowadzono wiele badań, które udowodniły, że ten naturalny olej usprawnia pracę układu immunologicznego na poziomie mechanizmów nabytych, jak i wrodzonych. 

Stosowanie oleju z wątroby rekina zalecane jest w okresie jesienno-zimowym, kiedy nasz organizm najbardziej narażony jest na infekcje wirusowe i bakteryjne.

Rekomendowana dawka to 50 mg na kilogram masy ciała. Oleju z wątroby rekina nie należy stosować razem z tranem, ponieważ może to spowodować przedawkowanie witaminy A. 

Probiotyki

Organizacja ds. Żywności i Rolnictwa oraz Światowa Organizacja Zdrowia definiują probiotyki jako żywe organizmy, które podane w odpowiednich dawkach wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Probiotyk, żeby został uznany za bezpieczny musi posiadać status GRAS (Generally Recognized as Safe). Aby wzmocnić działanie probiotyku, warto go podawać z prebiotykiem, czyli składnikiem pożywienia, który nie ulega trawieniu w przewodzie pokarmowym. 

Do prebiotyków zaliczamy m.in. fruktooligosacharydy, inulinę, pochodne galaktozy. Preparaty, które zawierają w swoim składzie nie tylko prebiotyk, ale i probiotyk, noszą nazwę synbiotyków. Probiotyki charakteryzują się szerokim spektrum działania. W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań, które wykazały ich dobroczynny wpływ na układ immunologiczny. Właściwości probiotyków związane są z tkanką limfatyczną jelit i odgrywają kluczową rolę zarówno w odporności miejscowej, jak i ogólnej organizmu. Większość patogenów chorobotwórczych przenika do naszego organizmu przez błonę śluzową przewodu pokarmowego, dlatego bardzo ważne jest, aby uchronić nasz organizm przed ich negatywnym wpływem już na tym etapie. Probiotyczne szczepy bakterii zasiedlają nasze jelita i w znacznym stopniu wspierają prawidłowe ich funkcjonowanie. 

Należy zaznaczyć, że na dobroczynny efekt probiotyku będą miały wpływ także zastosowana dawka oraz czas podawania. Warto na co dzień pić kefir oraz jogurt, a także jeść dużo błonnika i kiszonek, bo zawarte w nich mikroorganizmy są najlepszymi sprzymierzeńcami naszej odporności.

Ziele jeżówki purpurowej

Uprawiana często dla urody kwiatów jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) z racji swoich właściwości leczniczych należy do roślin najczęściej stosowanych w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych. 

Wyciągi alkoholowe oraz soki z ziela jeżówki wykazują działanie immunostymulujące, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, a także przeciwgrzybicze. Substancje aktywne zawarte w tej roślinie działają antyoksydacyjnie oraz stymulują makrofagi do fagocytozy, co ma istotny wpływ na zmniejszenie podatności organizmu na infekcje. 

Stosowanie preparatów z jeżówki przyczynia się do zwiększenia liczby i aktywności limfocytów NK, limfocytów grasiczozależnych, a także wydzielania interferonu. 

Istotne jest, aby produktów zawierających wyciąg z jeżówki nie stosować dłużej niż 10 dni, ponieważ przy długotrwałym i niekontrolowanym stosowaniu może dojść do immunosupresji.

Aloes drzewiasty

Właściwości tej odmiany kaktusa poznali przed wiekami Indianie. Czcili aloesy jako rośliny magiczne, warto skorzystać z ich doświadczenia.

W produkcji preparatów o działaniu immunostymulującym stosuje się sok ze świeżych liści aloesu drzewiastego. Głównym składnikiem, który charakteryzuje się właściwościami immunomodulującymi, jest acemannan. Badania farmakologiczne wykazały, że wyciągi wodne z liści aloesu drzewiastego przyczyniają się do zwiększenia liczby limfocytów B i T, a także przeciwciał krążących we krwi. Wskazany jest w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych, które mają podłoże bakteryjne i wirusowe. Dodatkowo rekomendowany jest jako środek pomocniczy w nawracających infekcjach górnych dróg oddechowych. 

Bez czarny

Hyczka, zwana również bzowiną lub hyćką, to nic innego, jak jedna z najstarszych roślin leczniczych stosowanych na naszych ziemiach. Kwiaty i owoce bzu czarnego znalazły zastosowanie jako popularny surowiec zielarski. 

Przeprowadzono wiele badań, które udowodniły jego pozytywny wpływ na układ immunologiczny. Dodatkowo wykazano, że owoc bzu czarnego działa przeciwwirusowo oraz ogólnie wzmacniająco. Z uwagi na swoje przeciwdrobnoustrojowe, napotne, wykrztuśne, a także przeciwzapalne działanie może być stosowany jako środek wspomagający w leczeniu przeziębienia i grypy. 

Czosnek

Warzywo, przyprawa i środek leczniczy w jednym, czyli czosnek, stanowi bogate źródło aktywnych biologicznie substancji przyczyniających się do wielokierunkowego działania tej rośliny. Nazywany jest naturalnym antybiotykiem, ponieważ charakteryzuje się wysoką zawartością allicyny, która wykazuje negatywny wpływ na Helicobacter pylori, a także Mycobacterium. Warto podkreślić, że czosnek działa pobudzająco na układ odpornościowy. Preparaty zawierające w swoim składzie czosnek cieszą się zainteresowaniem wśród pacjentów szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Należy jednak zaznaczyć, że roślina spożywana w postaci naturalnej lepiej spełnia swoje funkcje.

Cynk

Ten pierwiastek jest ważnym mikroelementem wchodzącym w skład ponad 300 enzymów działających w naszym organizmie. Już dawno stwierdzono, że odgrywa on znaczącą rolę w funkcjonowaniu naszego układu odpornościowego. 

Jego deficyt może spowodować atrofię grasicy oraz zwiększyć podatność organizmu na infekcje. Ponadto niedobór cynku może spowodować obniżenie produkcji limfocytów oraz zahamować proliferację komórek limfoidalnych. Przyswajalność tego mikroelementu zwiększa witamina A. Cynk znacznie lepiej wchłania się z produktów zwierzęcych niż roślinnych. Bogatym źródłem tego wartościowego pierwiastka są ryby, ostrygi, orzechy oraz jaja.

Witamina C

Witamina C nazywana kwasem askorbinowym, jest jedną z najpopularniejszych witamin. Charakteryzuje się dobrą rozpuszczalnością w wodzie, dzięki czemu wchłania się w ok. 70-80%. Proces wchłaniania odbywa się głównie w dwunastnicy i proksymalnym odcinku jelita cienkiego. 

Najlepszym naturalnym źródłem kwasu askorbinowego są owoce i warzywa. Najwięcej witaminy C zawierają owoce dzikiej róży oraz czarnej porzeczki, aronii i truskawki, a także cytrusy. Bogatym źródłem tej witaminy są też warzywa: brukselka, czerwona papryka, brokuły, pomidory. Najlepiej jeść je w stanie surowym, bo obróbka termiczna, tj. gotowanie, pieczenie i smażenie, wpływa na trwałość kwasu askorbinowego. 

Witamina C zapobiega szkorbutowi, chorobom tkanki łącznej, a także znalazła szerokie zastosowanie w profilaktyce objawów przeziębienia. 

Wykazuje działanie immunomodulujące, uczestniczy w syntezie interferonu. Ma właściwości przeciwutleniające, które chronią limfocyty, makrofagi i neutrofile przed stresem oksydacyjnym, który zwiększa się w przebiegu infekcji.

Inne czynniki wpływające na odporność

Zdrowe jedzenie i suplementacja to jedno. Wielki pozytywny wpływ na układ odpornościowy ma także sen. Kiedy zasypiamy, w naszym organizmie wzrasta liczba limfocytów. Kluczowe znaczenie odgrywają jakość snu, szybkość zasypiania oraz czas jego trwania. Dorosły człowiek potrzebuje 7-8 godzin snu na dobę. Krótsze spanie utrudnia regenerację organizmu, a tym samym zwiększa naszą podatność na infekcje. 

Innym czynnikiem, który ma bardzo istotny wpływ na układ odpornościowy, jest stres. 

Ta reakcja naszego organizmu na bodźce zewnętrzne wywiera negatywny wpływ na nasze zdrowie. Szaleńcze tempo życia, szkodliwe warunki pracy oraz zanieczyszczenie środowiska prowadzą do obniżenia odporności, a tym samym powodują zwiększoną podatność naszego organizmu na infekcje. Dlatego tak ważnym jest, by znaleźć jakiś sposób na redukcję stresu, którym mogą być aktywność sportowa, spacery, przebywanie na łonie natury. 

Wykazano, że umiarkowana aktywność fizyczna podnosi odporność i zmniejsza podatność na infekcje, a dodatkowo poprawia pracę serca i naczyń krwionośnych. 

Także zbilansowana dieta odgrywa niezwykle ważną rolę we wzmocnieniu naszej odporności. Odpowiednie dostarczenie witamin i minerałów, takich jak selen, witamina A, witamina E, żelazo czy kwas foliowy jest bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania naszego układu immunologicznego. Podstawę naszej diety powinny stanowić warzywa i owoce, a także produkty pełnoziarniste i nabiał. Warto dla własnego zdrowia ograniczyć jedzenie żywności wysoko przetworzonej, takiej jak fast foody, chipsy czy konserwy.

Wielu badaczy twierdzi, że jednak do zachowania dobrej kondycji psychofizycznej niezbędne jest jeszcze jedno – pozytywne myślenie z uśmiechem na twarzy. 

Bibliografia

1. Steinka I., Wybrane aspekty stosowania probiotyków. Ann Acad Med. Gedan, 2011, 41: 97–108.
2. Tokarz-Deptuła B., Deptuła W., Probiotyki a układ odpornościowy przewodu pokarmowego ssaków. Post Mikrobiol 2017;56(2):157–162.
3. Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje. Probl Hig Epidemiol., 2014, 95(3), 541-549.
4. Kuśmierska A., Fol M., Właściwości immunomodulacyjne i terapeutyczne drobnoustrojów probiotycznych, Probl.Hig. Epidemiol., 2014, 95, 529-540.
5. Różański H., Naturalne metody podnoszenia odporności na infekcje. Immunożywienie; Herbalism 2021; 1(7): 153-174.
6. Chlebda-Sieragowska E., Skrzypiec-Spring M., Szeląg A., 2012, Rola preparatów ziołowych w profilaktyce infekcji u sportowców. Strzelectwo sportowe, Nowoczesne rozwiązania szkoleniowe, zeszyt nr 9, 35–40.
7. Dymarska E.,Grochowalska A., Krauss H., Chęcińska-Maciejewska Z., Naturalne modyfikatory odpowiedzi immunologicznej. Probl Hig Epidemiol, 2016, 97(4): 297-307.
8. Cieślik E., Turcza K., Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.) Webb. (Aloe barbadensis Mill.), Post Fitoter, 2015, 16, 2, 117-124.
9. Jankowska K., Suszczewicz N., Naturalne Metody Wspomagania odporności w walce z koronawirusem. wm 2020, 46-65.
10. Lewkowicz M., Lewkowicz P., Kurnatowska A. i wsp., Mechanizm działania i zastosowanie kliniczne oleju z wątroby rekina. Pol. Merk. Lek., 2006;119:598-601.
11. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Młodzianka A. 2013. Bez czarny (Sambucus nigra) domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie. Farmakoterapia.
12. Myszka M., Klinger M., Immunomodulacyjne działanie witaminy D. [The immunomodulatory role of Vitamin D]. Postepy Hig Med Dosw. (Online). 2014; 68: 865–78.
13. Lisowska K.A., Bryl E., Rola witaminy D w rozwoju chorób autoimmunologicznych. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2017, 71, 797-810.
14. Szcześniak M., Grimling B., Meler J. Cynk – pierwiastek zdrowia. Farm Pol 2014; 70(7): 363-366.
15. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Kuras M. (2013), Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, „Farmakoterapia” 23(11-12), s. 64–71.
16. Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pom J Life Sci; 2015. 61, 4, 419–425.
17. Kantorska A. Witamina C rola i znaczenie dla organizmu Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej. Kierownik specjalizacji- dr n. farm. Hanna Jankowiak-Gracz.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.